عملیات بیت المقدس 7 :22/3/67

 

مقطع پایانی جنگ: آخرین تلاش ها

خروج عراق  از فاز پدافندی به آفندی

با سقوط منطقه عملیاتی شلمچه و تعیین آقای هاشمی رفسنجانی به عنوان جانشین فرمانده کل قوا و فرمانده جنگ  وی به پایگاه گلف اهواز آمد تا طی جلسه‌ای با فرماندهان سپاه، دلایل عقب‌نشینی نیروهای ایران از شلمچه و چگونگی مدیریت جبهه‌ها و مقاومت در برابر عراق را بررسی کند. پس از این جلسه عملیات بیت‌المقدس 7 با هدف گرفتن ابتکار عمل از ارتش عراق در حمله به خطوط پدافندی ایران و بازپس‌گیری شلمچه از دست آن توسط قرارگاه مرکزی کربلای سپاه طرح‌ریزی و در محور شلمچه و پنج ضلعی اجرا شد.

 درحالی‌که ارتش عراق آماده می‌شد تا به جزایر مجنون حمله کند، عملیات نیمه گستردۀ بیت‌المقدس 7 با هدف ضربه زدن و انهدام قوای دشمن در منطقه شلمچه به منظور جلوگیری از تلاش مجدد آن‌ها جهت تصرف شلمچه، ممانعت از ایجاد استحکامات جدید، ارزیابی توان دشمن و جلوگیری از تصرف جزایر مجنون طراحی و از ساعت 20: 22 روز 22/ 3/ 1367 با رمز مبارک "یا ابا عبدالله (ع)" در حد فاصل پاسگاه بوبیان تا جنوب کانال پرورش ماهی (منطقه عملیاتی کربلای 5) توسط سپاه پاسداران انقلاب اسلامی آغاز شد.

 در همان ساعات اولیه خطوط پدافندی دشمن شکسته شد و یگان‌های ارتش عراق در خط مقدم پس از مقاومت اندک و با توجه به سرعت و فشار نیروهای خودی مجبور شدند مواضع خود را ترک کرده، عقب‌نشینی کنند. سپس، نیروها با پشت سر گذاشتن دژهای مرزی، حرکت خود را به سوی منطقه پنج ضلعی و پاسگاه بوبیان و غرب کانال پرورش ماهی ادامه دادند.

دشمن ضمن عقب‌نشینی تدریجی، سعی می‌کرد با ایجاد موانع، پیشروی نیروهای عمل کننده را به تأخیر بیاندازد تا اینکه نیروهای احتیاط وارد منطقه عملیاتی شده، پاتک خود را آغاز کنند. ساعت 40: 6 بامداد، دشمن که خود را بازیافته و نیروهایش را سازمان داده بود، با به‌کارگیری قوای زرهی اولین پاتک خود را در محور غرب کانال پرورش ماهی آغاز کرد و توانست منطقه کله گاوی را بازپس گیرد. متقابلاً، نیروهای خودی وارد عمل شده و موفق شدند این منطقه را مجدداً تصرف کنند. پس از آن، تعداد دیگری از یگان‌های زرهی و مکانیزه دشمن وارد منطقه شدند و درحالی‌که نیروهای ایران موفق شده بودند ضمن تصرف محور بوبیان، در محور کانال از روی پل اول به سمت غرب کانال پرورش ماهی تا نوک کانال؛ و نیز در محور، پنج ضلعی، این منطقه را تحت اختیار خود قرار دهند، دومین پاتک عراق حدود ساعت 12 (ظهر روز اول) آغاز شد. نیروهای عراقی تا حدود ساعت 17 توانستند منطقه تحت تصرف نیروهای خودی را عقب برانند. درحالی‌که تعدادی از نیروهای خودی عقب‌نشینی کرده و در جریان آن توانسته بودند تلفات زیادی بر دشمن وارد کنند، تعدادی دیگر همچنان در منطقه شمالی کانال شهید ادب (مثلثی مقابل پاسگاه بوبیان) حضور داشتند.

 

ظهر روز دوم، حرکت دشمن با وارد کردن یگان‌های بیشتری برای تصرف این منطقه آغاز شد، مقاومت به شدت ادامه داشت ؛نیروهای خودی به منظور وارد آوردن تلفات بیشتر به دشمن و نیز جلوگیری از پیشروی او در منطقه مثلثی –که از نقاط مهم پدافندی عراق بود- چندین بریدگی در سیل بندها ایجاد کردند که در پی آن، منطقه مثلثی را آب فراگرفت و دشمن را با مشکلات زیادی مواجه کرد. اما به به دلیل آمادگی سپاه سوم ارتش عراق، کمبود نیرو، شدت گرمای هوا، نداشتن قدرت تحرک کافی و پاتک سنگین دشمن و عدم پشتیبانی آتش و لجستیکی  نیروهای خودی نتوانستند مواضع تصرف شده را نگه دارند و به مواضع قبلی خود بازگشتند. تنها نتیجة این عملیات انهدام بخشی از نیروهای دشمن و نشان دادن ارادة ایران جهت ادامة عملیات در مناطقی بود که ارتش عراق دست به تهاجم می‌زد.

#عملیات_بیت_المقدس_7

#آسیب_شناسی

#مقطع_پایانی_جنگ

http://telegram.me/safeer5

راز قطعنامه 598 یا جام زهر :

 دلایل و علل پذیرش قطعنامه 598 بر اساس اصول جنگ و شرایط زمانی و مکانی و واقعیات حاکم بر صحنه جنگ

نویسنده : نجف زراعت پیشه

براستی چرا جنگ عراق علیه ایران پایان پذیرفت؟

مگر ما شعار جنگ جنگ تا پیروزی و رفع فتنه از جهان سر نمی دادیم؟

آیا جام زهر قبول قطعنامه به دست امام داده شد یا شرایط باعث اتخاذ این تصمیم شد؟؟

آیا شرایط و  امکان جنگیدن و ادامه صحنه نبرد برای ایران فراهم بود؟

وضعیت ارتش عراق در پایان جنگ و پذیرش قطعنامه چگونه بود؟؟

وضعیت کشور ایران و نیروهای نظامی چگونه بود؟؟

و سوالات متعدد دیگر......

 

بر اساس تجارب خویش در جنگ و بر اساس اصول جنگ که مورد قبول همه جهانیان می باشد و مطالعات زیاد در زمینه جنگ های جهانی و منطقه ای  دلایل پذیرش قطعنامه 598 و پایان دادن به جنگ هشت ساله عراق علیه ایران را در سه قسمت اقتصادی ، سیاسی و نظامی بیان کرده و قضاوت را به عهده خوانندگان می گذارم.

 

دلایل اقتصادی:

• شرایط نامساعد اقتصادی: نامه مسولان اقتصادی کشور در خصوص ناتوانی در ادامه مدیریت اقتصادی کشور
• وام 12 میلیارد دلاری ایران از خارج و وخامت اوضاع اقتصادی کشور
• هزینه بالای جنگ بطوریکه کشور توانایی تحمل آنرا نداشت(ایران22تا 25 میلیاردوعراق 150 میلیارد دلار)
• عدم امکان ادامه جنگ به دلیل رسیدن به خط قرمزها و غیر قابل تحمل بودن برای جامعه
• عدم اجازه به بازسازی پالایشگاهها و مراکز توزیع نفت با بمباران و موشکباران
• در تابستان 66 آمریکا که از بزرگترین خریدار نفتی ایران بود (600000بشکه)؛آبان 66 تحریم کامل شد.
• تحریم اقتصادی ایران
• جنگ نفتکشها و بمباران و موشکباران نفتکشهای خارجی به مقصد ایران و اسکله ها و بنادر ایران توسط عراق

دلایل سیاسی:

• شراایط بین المللی نامناسب برای ایران: ایران به دلیل رد قطعنامه های سازمان ملل جنگ طلب و عراق به دلیل قبول آنها در افکار عمومی جهان صلح طلب معرفی شده بود.
• دستگاه منفعل دیپلماسی و عدم استفاده از فرصت های پیش آمده در موفقیت های نظامی
• تامین نظر ایران در قطعنامه 598 : علت عدم نپذیرفتن ایران به خاطر جابجایی در بندهای آن بود. شامل عقب نشینی متجاوز، قبول معاهده 1975،اعلام متجاوز و پرداخت خسارت(صدور قطعنامه در راستای تامین شعارهای ما بود)
• جنگ مساله اصلی و اساسی در کشور نبود چرا که باید تمام منابع در اختیار جنگ می بود. در جنگ ما تنها از 2درصد نیروهای مردمی و 12 درصد امکانات اقتصادی استفاده کردیم.
• نامه های متعدد مسئولین اقتصادی ،سیاسی و نظامی به امام خمینی ره
• دهها گزارش سیاسی-نظامی بعد از شکست های 1367
• مشورت امام با کارشناسان،معتمدان و سران نظام
• عدم وحدت رویه در شعارها و ترسیم استراتژی ها
• جنگ جنگ تا رفع فتنه در جهان
•  جنگ جنگ تا پیروزی
• جنگ جنگ تا یک عملیات موثر جهت تاثیر گذاری در مذاکرات دیپلماسی
• گرفتن حق دفاع مشروع از کشور مورد تهاجم ایران با صدور قطعنامه 598 : بند  51 از فصل هفتم منشور ملل متحد که تا زمان ورود و دخالت شورای امنیت دفاع و مقابله با متجاوز را حق طبیعی و مشروع ما می دانست.
• قطعنامه 598 هیچگاه توسط ایران رد نشده بود و سعی در جابجایی بندهای آن داشت
• با قبول 598 شعار طلح طلبی دشمن از او گرفته شد(خلع سلاح)
• تشدید فشار بین المللی علیه ایران برای خاتمه جنگ
• تفاهم اصولی آمریکا و شوروی  بین گورباچف و ریگان در نخستین دور مذاکرات در اجلاس ریکیاویک ایسلند در مورد حل و فصل چندین منازعه از جمله ایران و عراق و افغانستان 19/7/65
• با قبول 598 ایران به اهداف بین المللی خود نزدیک شد(تاثیرگذاری منطقه ای و بین المللی)
• قرارگرفتن و تردید دشمن بر سر دو راهی با قبول 598 توسط ایران
• روشن شدن چهره راستین منافقین و نابودی آنها در مرصاد
• اثبات متجاوز بودن عراق با حمله مجدد در 31/4/67 و حمله به کویت
• تحقق پیش بینی امام در مورد حمله به کشورهای حمایت کننده توسط صدام
• جدایی متحدان ایران:
• سوریه در مهر 66:نمی تواند تصرف بصره را قبول و در صورت اقدام نظامی علیه کشورهای حوزه در کنار اعراب می ماند و تعرض به آنها تعرض به سوریه خواهد بود
• لیبی در سفر وزیر خارجه  لیبی در دی 66 به بغداد: قذافی در اجلاس اتحادیه عرب  در اواخر 67: کمک به ایران را از اشتباهات خود دانست.وی همچنین گفت: عاقبت این جنگ نابودی دو کشور است و اگر ایران بخواهد به صورت یک قدرت استعماری در خلیج فارس درآید لیبی علیه او وارد جنگ خواهد شد. قذافی ماجرا جو بود هر چند تعدادی موشک به ایران می داد اما می خواست که دو فروند به عراق شلیک شود و دو فروند به عربستان. در موضوع لیبی دو عامل پررنگ و محدود کننده بود:
• در قضیه امام موسی صدر زیاد پیگیر نشوید
• ارتباط انقلابیون ایران با قذافی

 

دلایل نظامی :

 

• قطعنامه در هنگام اوج قدرت ایران و رزمندگان صادر شد (والفجر8 و کربلای5)
• شرایط پیچیده و جدید در منطقه با حضور بی سابقه نظامیان آمریکایی و متحدینش در خلیج فارس( جنگ در دو جبهه همزمان)
• ) برخورد نظامی بین آمریکا و ایران در خلیج فارس و گسترش آن
• حمله به ایرباس یک اخطار به ما بود
• فرسایش شدن جنگ بر خلاف اصول نظامی
• کاربرد سلاح های شیمیایی و سلاحهای ممنوعه توسط عراق و عکس العمل ضعیف مجامع بین المللی
• طرح احتمالی حمله شیمیایی به تهران و یا شهرهای پرجمعیت کشور (دولت عراق از طریق برخی کشورهای عرب منطقه تهدید سلاح هایی که تا کنون استفاده نکرده است)
• تجهیز گسترده سازمان منافقین و حضور تیم های اطلاعاتی آنها در ایران
• حضور تیم های متعدد منافقین در ایران جهت آماده باش به اعضای منافقین در سطح کشور و زندانها
• خارج شدن جنگ از حالت مردانگی
• توسعه کمی و کیفی ارتش عراق:قدرت تهاجمی عراق در هوا،دریا به افزایش فشار برای خنثی سازی پیروزی ایران منجر شد تا هزینه هر پیروزی بیشتر از دستاوردهای آن باشد.برتری عراق در زمینه های مختلف و سایر ملاحظات مانع از تحولی جدی در جنگ شد. در کربلای 4و5 تمام توان نظامی ایران را صرف کرد و در نقطه ای که قوای نظامی ایران تحلیل رفت توان نظامی عراق افزایش یافت و با به بن بست رسیدن اس ایران در جنوب ،گسترش جنگ به خلیج فارس (ایران و آمریکا)فرصت مناسبی در اختیار عراق قرار داد تا علاوه بر بازسازی ارتش عراق اس این کشور را از حالت پدافندی به آفندی تغییر دهد.
  • تجهیز  ارتش عراق به انواع سلاح های پیشرفته:اولین قدرت منطقه از حیث میزان تانک و هواپیما ( قدرت برتر نظامی منطقه از حیث تانک،هواپیما،شیمیایی،میکروبی و بالستیک)
  • آتش توپخانه ده برابری عراق
  • تجهیزات مدرن عراق از جمله میراژهای فرانسوی و ناتوانی اف 14 در مقابل آنان(بمباران تهران،اصفهان،نکا)
  • سازماندهی ارتش عراق با افزایش نیروی آن(60 لشکر که در حمله کویت به 65 لشکر رسید)ارتش یک میلیونی و ارتش جیش الشعبی با استعداد تقریبی 850000نفر:
  • ارتش عراق 300گردان در خط و 300گردان آزاد یا احتیاط با انبوهی از تجهیزات در اختیار داشت.
  • تشکیل واحدهای زبده با قدرت و توان آزاد جهت عملیات و آفند (نیروی ضربت)در کنار واحدهای گارد ریاست جمهوری عراق
  • افزایش پنج برابری گارد ریاست جمهوری  در دو سال آخر جنگ به عنوان مهم ترین و کارآمدترین نیروی آفندی و مدافع
  • پاتک های سخت و متعدد از سوی نیروهای اصلی و گارد ریاست جمهور عراق  در برابر نیروهای عملیاتی خسته و بدون پشتیبانی ما
• تبدیل نیروی آفندی ما به پدافندی در اکثر محورهای عملیاتی و تغییر استراتژی عراق از پدافندی به آفندی (از سال 63 به بعد ارتش بیشتر ماموریت پدافند و سپاه ماموریت  آفند بود)
• مجهز شدن عراق به خودروهای سنگین برای افزایش تحرک واحدهای نظامی
• ایجاد برج های دیده بانی مجهز به وسایل دید در شب و حس گرهای صوتی توسط ارتش عراق
• نداشتن نیروهای آزاد،سازمان یافته و منظم ایران جهت نگه داری از مناطق بدست آمده در ایران
• نداشتن نیروی آزاد،سازمان یافته و منظم ایران برای انجام عمل تعاقب از اصول 7گانه جنگ بعد از هر خط شکنی (توان ما در حد یک عملیات بزرگ سالیانه و چند کوچک بود)
• کاهش نیروهای اعزامی بسیجی  در ایران:عامل برتری ما در جنگ نیروی آزاد هجومی بسیجی بود که ازسال  1365 روز به روز کم می شد کوچکتر می شد چرا که علاوه بر کاهش و استفاده از آنها در آفند مجبور به پدافند هم بودیم
• هر بسیجی با یک سلاح انفرادی و با پشتیبانی یک گلوله توپ باید در مقابل 3نظامی دشمن که دارای سنگر و پشتیبانی ،10گلوله توپ و سه تانک بود می جنگید.
• جبهه فاقد نیروهای پرانگیزه تهاجمی بسیجی  و سپاه بود و جبهه نیروهای آزاد خود را از دست داده بود(کسری سازمان)
• ارتش ایران فاقد توانایی و قدرت تهاجمی بر اساس ساختار و آموزش مصوب و تعیین شده بر اساس آن بود
• بخش اعظمی از هواپیماهای ایران به دلیل کمبود قطعات یدکی و کمبود موشک ها غیر عملیاتی شده بودند.
• مشکلات لجستیکی به عنوان یک مانع مهم برای تلاش های جنگی ایران به شمار می رفت ؛
• تنوع تسلیحاتی شرقی و غربی موجود در ایران نیز یک مشکل حاد بود  و تنها نقطه قوت قایق های پرتحرک سپاه و مین های شناور بود.

 

 

 

براستی اگر شما به عنوان فرمانده کل قوا بودید با توجه به شرایط فوق چه تصمیمی می گرفتید؟؟

 

#مقطع_پایانی_جنگ

#طولانی_ترین_جنگ_کلاسیک_قرن_بیستم

#جام_زهر

#پذیرش_قطعنامه_598

#علل_دلایل_پذیرش

#راز_قطعنامه

#عملیات_فروغ_جاویدان

#عملیات_مرصاد

#مقطع_پایانی_جنگ

http://telegram.me/safeer59

http://Www.Safeer.blogfa.com

https://www.aparat.com/najaf46

 

مرزهای ایران و عراق : استخوان لای زخم

بین ایران و همسایه غربی آن تا کنون 25 جنگ رخ داده که 24 جنگ در زمان امپراطوری عثمانی و یک جنگ آن در دوران تاسیس کشور عراق رخ داده که به جنگ تحمیلی یا دفاع مقدس معروف شده است و در میانه این جنگ ها تنش ها و بحران های مرزی فراوانی رخ داده و تلفات و خسارات فراوانی به دنبال خود داشته است. از زمان تاسیس کشور عراق در 1932 که با تضمین انگلستان برای حل و فصل مرزهای مورد اختلاف صورت گرفت تا دولت های محصول کودتا در 1957 ، 1963 و 1968 ما شاهد بحران های مقطعی و شدیدی بین دو کشور بوده ایم.

 

در قبل از پیروزی انقلاب اسلامی در سه مورد ما شاهد اوج بحران نظامی بین ایران و عراق در آبراه شط العرب یا اروندرود (1348) ، ارتفاعات پیرامون مهران و قصر شیرین (1352) و کردستان عراق با تجهیز و آموزش کردها توسط ارتش ایران بودیم که در زیر به اختصار توضیح داده می شود.

اولین بحران در 26 فروردین 1348( 15 آوریل 1969) نعیم النعمه، معاون وزارت خارجه‌ی عراق به عزت‌الله عاملی سفیر ایران در بغداد گفت: «دولت عراق آبراه شط‌العرب (اروندرود) را جزو لاینفک خاک خودش می‌داند و از دولت ایران می‌خواهد کشتی‌هایی که پرچم ایران را برافراشته‌اند هنگام ورود به شط‌العرب آن را پایین بکشند و هیچ یک از افراد نیروی دریایی ایران سوار کشتی‌های مزبور نباشند». او هشدار داد که اگر ایران این نکات را نپذیرد عراق قوه‌ی قهریه به کار خواهد برد.

در دوم و پنجم اردیبهشت ماه 1348 کشتی‌های باری ایرانی «ابن سینا» و «آریا فار» تحت حمایت و اسکورت واحدهای نیروی دریایی و جت‌های جنگنده‌ی نیروی هوایی ارتش پهلوی وارد اروندرود شدند و بدون هیچ حادثه‌ای و دخالت ارتش عراق برای مقابله با آن به خرمشهر رسیدند.

دومین بحران 4 سال بعد در سحرگاه یکشنبه 21 بهمن‌ماه 1352 (10 فوریه 1974) بود که صدام‌حسین، نخست‌وزیر وقت عراق که قدرت اول کشور بود، جرأت حمله‌ای تمام‌عیار به خاک ایران را یافت. درگیری سنگینی بین قوای عراقی و نیروهای مرزی ایران که غافل‌گیر شده بودند صورت گرفت. نیروهای ایران که غافلگیر شده و  توان مقابله با چندین لشگر زرهی ـ مکانیزه‌ی ارتش عراق را ــ که به صدها دستگاه تانک پیشرفته‌ی روسی و صدها فروند نفربر زرهی و آتشبار سنگین، مسلح و از پشتیبانی پرقدرت آتش توپخانه، بالگردهای تهاجمی و یک گردان نیروی هوایی برخوردار بودند ــ نداشت و با وجود مقاوت دلیرانه و شهادتِ شماری از سربازان و افسران ناگزیر به عقب‌نشینی شدند؛ اما در کمتر از سه ساعت ورق برگشت. بالگردهای آپاچی گردان هوانیروز و فانتوم‌های پایگاه ششم شکاری بوشهر وارد میدان شدند و در پی آنها لشگر 1 و 2 زرهی نیروی زمینی ارتش ایران از اهواز خود را به صحنه‌ی کارزار رساندند.

ساعت 9 بامداد به وقت ایران، نماینده‌ی عراق در سازمان ملل متحد در پیامی اضطراری به دبیرخانه‌ی شورای امنیت سازمان ملل ــ خارج از وقت ــ شکایتی را با این عنوان مطرح کرد: «حمله‌ی گسترده نیروهای زمینی و هوایی ارتش ایران و اشغال پنج کیلومتر مربع از خاک عراق»! نیروهای ایرانی توانستند در سه ساعت، نه تنها تجاوز را دفع و تمامی 5 لشگر زرهی ـ مکانیزه‌ی دشمن را منهدم کنند، بلکه وارد خاک عراق شوند. فضایی که این نیروها در آن اردو زده و به انتظار فرمان از ستاد فرماندهی کل نشسته بودند، پنج کیلومتر مربع از خاک عراق وسعت داشت.

سومین بحران مربوط به کمک به کردهای عراق بود  ،همین مسئله اعلام حاکمیت ایران بر اروندرود باعث شد تا دولت عراق طی سال های 1348-1352  (74-1969) از راه تجاوزات مرزی و پشتیبانی ازمخالفان سیاسی دولت ایران به خصوص در مناطق عرب نشین خوزستان  سعی نماید در برابر  ایران سرافرازی کند که به همین خاطر ضربات جانی ، مالی و سیاسی سنگینی را نیز متحمل شد و ایران نیز در مقابل اقدام به پشتیبانی نظامی از کردهای مخالف دولت عراق نموده  و نیروهای ارتش با واحدهای توپخانه و نیز یگان های امدادی و بهداری از آن ها حمایت می کردند.

بنا به گزارشاتی ، تا پایان نبردهای کردهای خودمختاری طلب با دولت عراق جمعآ یگ گروه توپخانه ایران شامل 50 قبضه توپ دوربرد و نیز تعداد اندکی توپ های ضد هوایی که همگی توسط سربازان ایرانی به کار برده می شدند ، پشتیبانی آتش سنگین ازپیشمرگان کرد را به عهده داشتند ؛ البته تجهیزات و مهمات ( از قبیل تفنگ های برنو و مهمات سبک و متوسط ) هم به آن ها منتقل می گردید و پناهندگان و زخمی های کرد توسط ایران جذب و تحت مداوا قرار می گرفتند تا سرانجام با وساطتت بومدین رئیس جمهور الجزایر در 15 اسفند 1353 ( 6 مارس 1975 ) ضمن امضای معاهده الجزایر توسط شاه ایران و صدام حسین به منازعات خویش پایان دادند اما صدام حسین که تحت فشار وضعیت عراق تن به قبول معاهده داده بود منتظر فرصتی برای به هم زدن آن بود که پیروزی انقلاب اسلامی و تضعیق ارتش و فقدان نهادهای سیاسی و اجتماعی فرصت نابی برای اجرای نیت خویش یافت و با خرابکاری و تنش ها و تجاوزات مرزی سرانجام جنگ هشت ساله را علیه ایران آغاز نمود.

 

#پیشینه_منازعات_مرزی

#عراق_ایران

#ارتش_پهلوی
#مهران_قصرشیرین
#اروندرود_شط_العرب

#کردستان_عراق_کردهای_برزانی

#معاهده_1975

http://telegram.me/safeer59

http://Www.safeer.blogfa.com

 

زمینه های تهاجم سراسری عراق به ایران

 

31 شهریور ماه 1359 یادآور آغاز تهاجم سراسری عراق به ایران بر اساس امیال توسعه طلبانه سردمداران بعثی بود که به مدت 8 سال سرمایه های مادی و معنوی دو کشور ایران و عراق و بعد از آن کویت را به تاراج برده و در این نوشتار سعی می کنیم دلایل و زمینه های ایجاد انگیزه تهاجم و ایجاد جنگ بر علیه ایران را به اختصار بیان کنیم. این دلایل عبارتند از:

• بی ثباتی سیاسی ناشی از وقوع انقلاب اسلامی ایران در سال 1357

با پیروزی انقلاب اسلامی در بهمن 1357و روی کارآمدن دولت موقت تلاش در جهت جایگزین کردن نظم جدید آغاز شد اما کشور بدلیل فروپاشی ساختارهای سیاسی، فرهنگی، اجتماعی و اقتصادی ثبات و پایداری خویش را از دست داده و مدیریت متمرکز و موثری در اداره روند امور حاکمیت نداشت.

 

 
• بروز گرایش های تجزیه طلبی

 در گوشه و کنار کشور بخصوص در استانهای خوزستان، کردستان، ترکمن صحرا و ........  گرایش ها و اقدامات جدایی طلبانه و تجزیه طلبی توسط عوامل گروهک های وابسته به اردوگاه شرق و غرب و کشورهای خارجی که سبب شد عملاً بخش وسیعی از نیروها و امکانات صرف مقابله با آنها شود و ثبات و امنیت کشور برای انجام پروژه های عمرانی و اقدامات در راستای پیشرفت کشور متوقف شود.

• تضعیف ارتش جمهوری اسلامی ایران

 که در صورتی که امام راحل ره با ژرف نگری عمیق کمر همت به ماندن و تقویت آن نمی گرفت در همان روزهای ابتدای پیروزی انقلاب اسلامی با دسیسه های گروهکها منحل می شد.  

• درگیری یگانهای نیروی زمینی  ارتش و سپاه

سپاه و ارتش بنا به ایجاد بحران در نقاط بحرانی ناشی از حضور ضدانقلاب خصوصاً در استان های کردستان ،آذربایجان غربی و ...که سبب غفلت در استحکام مرزی در نواحی مختلف شد.

• ایجاد خلاء قدرت امنیتی در منطقه خلیج فارس

 با سقوط رژیم شاهنشاه (به عنوان محور اساسی امنیت غرب در خلیج فارس) و گام برداشتن و طمع برخی کشورها نظیر عراق جهت جایگزین شدن به عنوان قدرت برتر منطقه ای.

• ظهور یک ایدئولوژی جدید تحول آفرین در منطقه بنام انقلاب اسلامی در رقابت با ایدئولوژی چپ  و ناسیونالیسم و .......

 احساس خطر غرب و شرق و وابستگان آنها در منطقه پیرامون در زمینه سیاست صدور انقلاب اسلامی بویژه در کشورهای حوزه خلیج فارس و عراق که از بیداری اقلیت شیعه در کشور خویش هراس داشتند  

• وجود سلطنت طلبها و نیروهای امنیتی رژیم پهلوی و تلاشهای ضدامنیتی آنها در گوشه و کنار کشور؛که آمریکا با توجه به پناه دادن به شاه درصدد سازماندهی این نیروها و بازگردان وضعیت گذشته به ایران بود.

• ضعف دولت موقت در مواجهه با مشکلات پیش رو و در نهایت سقوط آن

• اشغال سفارت آمریکا به دست دانشجویان پیرو خط امام و تبعات سیاسی-امنیتی آن برای کشور

• تحریم اقتصادی و تسلیحاتی کشور
• قطع روابط دیپلماتیک آمریکا با ایران
• حمله نظامی به طبس
• کودتای نوژه
• حاکمیت خط لیبرالی بنی صدر بر قوه اجرایی کشور

توجه به وجود ویژگیهای شخصیتی و فکری حاکم بر شخص بنی صدر سعی داشت بر تمامی امور کشور مسلط شود و علیرغم اعطای حکم فرماندهی کل قوا از جانب امام بجای اینکه از اختیارات خویش برای پیشبرد منافع ملی و ثبات سیاسی و امور جنگ بهره جوید از آن برای تشدید اختلاف بین مسئولین، ارتش و سپاه و تحکیم موقعیت محور علیه نیروهای خط امام استفاده می کرد و همین مسئله باعث ناتوانی کشور در دفع تجاوز در ماههای اولیه جنگ شد.

• وضعیت بد اقتصادی ناشی از بسته شدن کارخانه ها، کاهش صادرات نفت، فرار سرمایه داران و .............
• اختلافات ریشه دار ایران و عراق در سازمان اپک(سازمان کشورهای صادر کننده نفت) بر سررهبری، و سهمیه صادرات نفت اعضا.
   
• و.................
   
   

  

   
   

زمینه های تهاجم عراق به ایران:

در وقوع هر جنگی برخی عوامل پیچیده ی تاریخی، فرهنگی و راهبردی نقش دارند و چنین عواملی در وقوع جنگ ایران و عراق نیز بطور خاص موثر بوده اند اما به فعلیت رسیدن مرحله جنگ و تهاجم در بسترهایی صورت می گیرد که شرایط زمانی و مکانی خاص خویش را می طلبد. مرحله خاص بعد از پیروزی انقلاب اسلامی ایران که به نوعی وضعیت گذار است و نیز پیدایش نظامی با دو مشخصه اسلامی و انقلابی که منافع آمریکا را به خطر انداخته بود از نظر عراق زمینه مساعدی برای نمایش وجوه منافع مشترک آمریکا و عراق در ایران و جلب حمایت آمریکا در حمله به ایران بود.درباره زمینه های آغاز تهاجم موارد زیر قابل ذکراست:

اوضاع ایران

•        بی ثباتی سیاسی ناشی از وقوع انقلاب اسلامی

•        تضعیف ارتش جمهوری اسلامی ایران و پشتیبانی قاطع امام از ارتش

•        ایجاد خلاء قدرت امنیتی در منطقه خلیج فارس با سقوط رژیم پهلوی به عنوان محور اساسی امنیت غرب و گام برداشتن و طمع برخی کشورها نظیر عراق جهت جایگزین شدن.

•        ظهور ایدئولوژی انقلاب اسلامی در رقابت با ایدئولوژی چپ ،ناسیونالیسم و .......

•        احساس خطر غرب و شرق و وابستگان آنها در منطقه پیرامون سیاست صدور انقلاب اسلامی

•        وجود سلطنت طلبها و بقایای رژیم پهلوی و تلاشهای ضدامنیتی آنها در سطح کشور

•        تلاشهای گروههای برانداز

•        ضعف دولت موقت در مواجهه با مشکلات پیش رو و در نهایت سقوط آن

•        اشغال سفارت آمریکا

•        تحریم اقتصادی و تسلیحاتی کشور

•        قطع روابط دیپلماتیک آمریکا با ایران

•        حمله ناموفق نظامی به طبس

•        کودتای نافرجام نوژه

•        حاکمیت خط لیبرالی بنی صدر بر قوه اجرایی کشور

•        وضعیت بد اقتصادی ناشی از بسته شدن کارخانه ها، کاهش صادرات نفت، فرار سرمایه داران و ...

•        اختلافات در سازمان اوپک بر سررهبری، و سهمیه صادرات نفت اعضاء

اوضاع عراق

صدام در 25/4/58 حسن البکر رئیس جمهور را از رهبری عراق کنار زد و خود به جای وی نشست زمینه را برای اعمال اغراض سیاسی و نظامی خود مناسب دید. وی که تا این زمان متمایل به شوروی بود با اتخاذ رویکرد همکاری با کشورهای غربی به ویژه آمریکا و فرانسه پایه های حکومت خود را تحکیم بخشید و سیاست رادیکال منطقه ای خود را کنار گذاشت و به همکاری بیشتر با کشورهای عربستان، کویت و ...روی آورد و همزمان با این تحولات گروههای معارض با جمهوری اسلامی ایران  از قبیل جبهه التحریر عربستان و جبهه التحریر اهواز و سازمان سیاسی خلق عرب را فعال کرد و گروههای مسلح را در کردستان همچون احزاب دمکرات، کومله و ... را به خدمت گرفت و با فعال کردن تمام عوامل خویش و با سازماندهی کردن برخی جوانان عرب جهت جاسوسی اطلاعات سیاسی، نظامی و اقتصادی از اوضاع ایران ، دامن زدن به اختلافات نژادی و قومی و اقدامات خرابکارانه و فاز انفجارات در نقاط مختلف به استقبال جنگ رفت.

صدام همچنین در فاصله ده سال از بدست گرفتن حکومت عراق توسط حزب بعث و بخصوص فاصله بین سالهای 1975و1980 دوران طلایی جهت، سازماندهی و تجهیز ارتش عراق با آخرین سلاحها و تجهیزات کشورهای خارجی و بخصوص اتحاد جماهیرشوروی سابق بود؛ در این راستا استعداد ارتش از 160هزار نفر به 260 هزار نفر افزایش و 80 هزار نفر نیروهای ذخیره و احتیاط به ارتش احضار شدند. بودجه نظامی افزایش و ارتش عراق در قالب 12 لشکر، 5 تیپ مستقل و 30 تیپ گارد مرزی و احتیاط سازماندهی شدند و طبق اظهارات صدام در 31/4/59 و کنفرانس طائف آماده آزادسازی و پس گرفتن جزایر سه گانه از دست ایران بوده و هجوم به ایران را برای ارتش عراق به مثابه یک پیاده روی تفریحی  دانست. در صحنه داخلی و سیاسی عراق بدلیل تنوع قومی و مذهبی ما شاهد تحولات عمده ای بودیم که این موارد صدام را در انجام تهاجم به ایران بیشتر ترغیب و تشویق کرد:

•        آمادگی نیروهای رزمی به همراه القای مداوم انگیزه های شدید قومی و ناسیونالیستی

•        برخورداری از امکانات و تجهیزات نظامی

•        سازمان نظامی وسیع و کیفی به لحاظ فرماندهی و کادر

•        طرحهای تدوین شده نظامی

•        داشتن عوامل جاسوسی و ستون پنجم و ضدانقلاب در ایران

•        دیپلماتی پرتحرک و فعال

•        حمایت تبلیغاتی رسانه های خارجی

•        برخورد قهرآمیز با هو نوع حرکت ضدحکومتی در داخل عراق و سرکوب شدید آنها

•        ذخیره لازم ارزی لازم و به دنبال آن پشتیبانی کامل از طرف کشورهای عرب منطقه

•        ایجاد موج اسلامی خواهی و صدور انقلاب اسلامی به عراق (بافت 65درصدی شیعه)

•        تنش ، بحران و تظاهرات در نقاط مخالف خصوصاً مناطق شیعه نشین و بغداد

•        دستگیری و شهادت آیت ا.... سیدمحمدباقر صدر و خواهرش بنت الهدی

•        شورش کردهای شمال عراق

•        سوء قصد علیه مسئولان بعثی در عراق که آنها را منتسب به ایران کردند.

دفاع مقدس در یک نگاه: پیش زمینه ها

کُتِبَ عَلَیْکُمُ اْلقِتالْ وَ هُوَ کُرهٌ لَکُمْ وَ عَسی اَنْ تَکْرَهُوَا شَیْئاً وَ هُوَ خَیْرَ لَکُمْ      بقره 216

جنگيدن بر شما نوشته شد در حاليكه براي شما ناخوشايند است و چه بسا چيزي را ناگوار شماريد در حاليكه براي شما خير است .

جنگ پدیده ای نامطلوب وقرین با خسارات جانی ومالی می باشد. ولی درعین حال همواره یکی از منابع کسب تجربه وعبرت آموزی وتکامل بشرنیز بوده است. بخصوص زمانی که جنبۀ دفاعی داشته ومشروع باشد بطوریکه درآیۀ صدر مبحث نیز برنتایج مفید وخیر چنین جنگی تأکید شده است.

انقلاب اسلامی مردم ایران پس از اوج گیری در سالهای 57-56 در 22 بهمن 1357به پیروزی رسید و سبب حاکمیت نظام جمهوری اسلامی در ایران شد که وضعیت تازه ای در منطقه و جهان پدید و عواقبی را در پی داشت. جدایی ایران از بلوک غرب در نظام دو قطبی و اعلام استقلال کامل در نظام بین المللی و خروج از دایره وابستگان آمریکا در همسایگی اتحاد جماهیرشوروی، محسوسترین تبعات این انقلاب بود، علاوه بر این استقلال یکی از کشورهای منطقه خلیج فارس آن هم کشوری که دارای بیشترین ساحل در این منطقه است و تأثیرگذاری قطعی این امر در سرنوشت نفت ارائه الگویی جدید برای مبارزه با استبداد، رهایی یک ملت از وابستگی و کسب استقلال وآزادی در مهم ترین منطقه نفت خیز جهان (که دولت های آن فاقد مشروعیت مردمی بودند) ،ارائه ایدئولوژی جدید برای مبارزه با اسرائیل در وضعیتی که ایدئولوژی های گذشته ناتوانی خود را برای مقابله با اسرائیل نشان داده بودند، بخشی از نتایج پیروزی انقلاب اسلامی ایران بود که نظام بین المللی نمی توانست در مورد آن بدون واکنش باقی بماند؛ خصوصاً از آمریکا و هم پیمانان منطقه ای آن در خاورمیانه بیشترین واکنش ها انتظار می رفت که  بروز بحران های متعددی و گسترده پی در پی داخلی، افزایش حضور ناوهای آمریکایی در خلیج فارس با هدف پرکردن خلاء امنیتی ناشی از سقوط ژاندارم منطقه (شاه ایران)، تشکیل نیروی واکنش سریع در ارتش آمریکا بمنظور حضور سریع در مناطق بحرانی، پذیرش شاه در آمریکا، بحرانهای تجزیه طلبانه، واقعه طبس، کودتای نوژه و در نهایت تهاجم عراق به ایران و تحمیل جنگی هشت ساله به ایران از شرایط ویژه جهت مقابله با انقلاب اسلامی بود.

مرزهای ایران و عراق و نقاط متصرف شده در طی هشت سال دفاع مقدس توسط طرفین درگیر

 

دفاع مقدس در یک نگاه

ویل دورانت ، مورخ مشهور معتقد است که تمدن بشری و جوامع انسانی بیشتر در وضعیت جنگ بسر می برده اند تا صلح که دلیل اصلی آن نیز وجود سلایق و دیدگاههای مختلف در بین انسانها می باشد و تا زمان وجود این اختلاف دیدگاه ها در بین انسانها که ناشی از اختلاف در اندیشة آنها در زمینه های مختلف می باشد جنگ نیز وجود دارد .جنگ ظاهراً یک پدیده نظامی است اما ریشه های سیاسی ، اجتماعی و فرهنگی بسیار عمیقی دارد که سبب می شود موجودیت ، هویت و استقلال و بقای یک ملت به چالش گرفته شود و به همین دلیل در صحنه جنگ دو طرف متخاصم با همه قوا وارد صحنه شده و از همه ابزار و امکانات و روشها برای غلبه بر دیگری استفاده می کنند .

تجربیات حاصل از جنگ برآمده از تلاش ها و هزینه های بسیار نیروی انسانی و سرمایه های کشور می باشد که یک میراث بزرگ ملی با جوهر نظامی است و سرمایه عظیمی برای یک ملت است که در مقابل تهدیدات وبحران های آتی درجهت تأمین استقلال ، امنیت و بقای خویش باید از آن تجربیات استفاده کند . هر گونه بی توجهی به این میراث عظیم و سرمایه ارزشمند در حقیقت بی توجهی به ثمره خون و ایثار فداکاری یک ملت و یک نسل و همچنین سرمایه های آن می باشد . درست است که در طی جنگ که مدت زمانی آن نیز بر حسب عوامل و نیروهای دیگر متفاوت می باشد یک نسل می جنگد اما در حقیقت نسل های متعددی در کشور و حتی سایر نقاط جهان از نتایج و تجربیات جنگ حادث شده استفاده می کنند.

واژه جنگ در زمان وقوع و پس از پایان آن از معانی مفاهیم و کارکردهای ویژه ای برخوردار می باشد. کارکرد اولیه واژه جنگ در زمان وقوع جنگ می باشدکه بر اثر آن دو کشور بنا به دلایل مختلف از همه امکانات خویش در راستای رسیدن به هدف نهایی خویش بهره مند می شوند ولی واژه جنگ بعد از جنگ از کارکرد متفاوتی برخوردار می باشد که جهت گیری آن در بهره گیری از تجربیات و آماده شدن در برابر تهدیدات می باشدولذادراین مقطع جنگ ازشرایط وضرورتهای پس از جنگ تأثیر می پذیرد.

بررسی حوادث هشت سال دفاع مقدس ، مقاومت و سرافرازی امت مسلمان ایران را در وضعیتی بسیار دشوار اثبات میکند ؛حیثیتی که ایران اسلامی در هشت سال دفاع مقدس خود کسب کرده آنچنان است که امکان هر گونه تجاوز مشابه را برای سالیان دراز از این کشور دور کرده است و ذخیره بزرگی برای قوام فرهنگی ملت ما و نیز الگوی قابل اجرایی برای دیگر ملت های مسلمان است.

در طی جنگ هشت ساله عراق علیه جمهوری اسلامی ایران که با تحریک و حمایت همه جانبه کشورهای خارجی توسط رژیم بعث عراق بر مردم ایران تحمیل و به عنوان یکی از طولانی ترین جنگهای معاصر دنیا پس از جنگ ویتنام و بالاتر از جنگ جهانی اول دومین جنگ طولانی قرن بیستم بوده است که تنها محدود به خطوط مقدم جبهه ها نبود بلکه تمام سرزمین  اسلامی ما اعم از شهرها و روستاها را در بر میگرفت . از آنجا که نظام جمهوری اسلامی در تعارض مستقیم با قدرتهای سلطه گر قرار داشت لذا از همان ابتدا با مقابله ی جدی آنها مواجه شد که اوج آن پس از تصرف لانه جاسوسی آمریکا توسط دانشجویان پیرو خط امام که از سوی امام امت به عنوان انقلابی بزرگتر از انقلاب اول نام گرفت بود که به عنوان نمونه میتوان به کودتاها و عملیات براندازی (نوژه همدان ) و درگیریهای داخلی و شورشهای محلی در قالب ادعای خود مختاری (گنبد، خوزستان، کردستان و ....)اشاره کرد.اوضاع و احوال ایران پس از انقلاب در زمینه های سیاسی ،اقتصادی و نظامی مساعد نبود به گونه ای که مجموعه این شرایط دشمنان انقلاب اسلامی را به این جمع بندی رسانده بود که از طریق یک جنگ همه جانبه علیه ایران قادر خواهند بود تا آن را به زانو در آورده و ساقط نمایند یا حداقل آن را به تعدیل در مواضع و اقداماتش مجبور سازند .

سرانجام نیروهای عراقی با آمادگی قبلی و زمینه سازی مناسب ،حمله به مرزهای ایران را در طول نوار مرزی از آبادان تا قصرشیرین آغاز کردند،همزمان با این حمله هواپیماهای دشمن بسیاری از از مراکز نظامی و استراتژیک و فرودگاههای ایران و نیز 19 شهر را مورد بمباران قرار دادند.

حمله عراق که با حمایت های گسترده نظامی و غیر نظامی کشورهای غربی و عربی صورت گرفت با رهبری حکیمانه امام خمینی ره و تبعیت ملت ایران در رفتن به جبهه های جنگ توانستند در اولین مرحله پیشرویهای گسترده آنها را سد کرده و در مراحل بعدی با انجام عملیات های متعدد و بهر گیری از هوش و ذکاوت و تکیه بر الطاف خفیه الهی دشمن را سرزمین های اشغالی به عقب رانده و سپس جهت تنبیه متجاوز در آنسوی مرزها نیز عملیات تعقیب و ضربات انهدامی را وارد نمایندکه این امر از یک سو به تقویت روحیه مردم در داخل و از سوی دیگر سبب قوت قلبی برای دیگر آزادیخواهان و ملل دربند جهان برای مقابله با قدرت های فاسد منطقه ای و جهانی شود.

اهمیت دفاع مقدس به اندازه ای است که کارشناس های بسیاری در داخل و خارج کشور به تجزیه و تحلیل این واقعه عظیم قرن بیستم پرداخته و آن را از زوایای مختلفی مورد تجزیه و تحلیل قرار داده اند. با توجه به اینکه نسل جوان حاضر در صحنه دوران دفاع مقدس را درک نکرده اند و در غفلت سالهای بعد از جنگ نسبت به تشریح و واکاوی آن برای نسل جوان سستی شده لذا سوالات و شبهات بسیاری در ذهن این عزیزان نقش بسته که نیاز به ارائه جواب های مستدل و منطقی داشته و نسل جوان نسبت به واقعه ای که از سوی رهبر معظم انقلاب به عنوان یک گنج یاد شده ،باید نسبت به برطرف کردن این اشکالات و ابهامات ، فرصت ها و مزیت های معنوی دفاع مقدس را به میان نسل جوان و دانشگاهی آورده تا با این امر هم نسل جوان ما نسبت به دوران دفاع مقدس آشنا شده و هم کشور در مقابل نحله ها و افکار مسموم واکسینه شود.