چرا در دوران هشت ساله جنگ عراق علیه ایران ما شاهد فساد اقتصادی و اختلاس های کلان نبودیم؟

دولتی نمودن اقتصاد در دوره دفاع مقدس توانست تا حدودی جلوی بحران های حاد اقتصادی را گرفته و یا حداقل اثر آن را بر اکثر مردم ایران کاهش دهد.
در زمان جنگ فساد مالی در پایین ترین و سطح صداقت در بالاترین سطح بود به هر حال کارنامه اقتصادی دوره جنگ به رغم همه دشواری ها و چالش ها موفق جلوه می کند.

چرا در دوران هشت ساله جنگ عراق علیه ایران ما شاهد فساد اقتصادی و اختلاس کلان نبودیم؟
 

وقتی که جنگ تمام شد، ذخیره ارزی عراق صفر شده درصورتی که ذخیره ی ارزی ایران همان مقداری بود که در ابتدای جنگ بوده و در این فاصله، عراق 82 میلیارد دلار بدهی خارجی ایجاد کرده بود و ذخیره ارزی اش صفر شده بود با آن دو تا قید که جمعیت اش نزدیک به یک سوم ودرآمدش نزدیک به سه برابر ما بوده، درصورتی که ایران بدهی خارجی¬اش تقریبا صفر(این تقریبا را که می گویم به تفاوت در تعریف بدهی خارجی بلندمدت وکوتاه مدت برمی گردد که حالا آن هم یک بحثهای فنی دارد که باید در جای خودش توضیح داده بشود. ما تقریبا با بدهی خارجی صفر و بدون تغییر محسوس در ذخایر ارزی مان توانستیم جنگ را اداره کنیم. از منظر اقتصاد سیاسی اگر از من پرسیده بشود که چرا ما توانستیم این کار را بکنیم، پاسخ اش این است که متحدان استراتژیک حکومت جمهوری اسلامی در آن دوره، فرودستان وتولیدکنندگان بودند دولت هم وغم خودش را روی منافع آنها می گذاشت و بنابراین به ازای هریک واحدی که به آنها توجه می کرد، ده واحد تولیدکننده ها و عامه مردم برای حکومت، مایه می گذاشتند و شما می بینید که بیش از نود درصد بار انسانی اداره ی جنگ، در کل دوره ی جنگ بر عهده ی نیروهای داوطلب بود.(دکتر فرشاد مومنی)

#اقتصاد_جنگ
#اقتصاد_سیاسی
#اختلاس
#فساد_اقتصادی
#هزینه_های_جنگ_عراق_علیه_ایران
http://telegram.me/safeer59
http://Www.Safeer.blogfa.com
https://www.aparat.com/najaf46

هزینه های جنگ چگونه تامین می شد؟

بودجه های جنگ در سال های مختلف از 20 تا 7 میلیارد دلار طی سال های مختلف ذکر شده است که مستقیماً وابسته به فروش نفت داشت و به دو صورت در اختیار جنگ گذاشته می شد:

• رسمی از سوی دولت

• غیر علنی و استقراض از بانک مرکزی و .... که از طرف امام اختصاص می یافت

هزینه های جنگ چگونه تامین می شد؟؟

****تخریب های ناشی از جنگ بواسطه بمباران و موشکباران جزو بودجه جنگ نبوده و جزو بودجه های عمرانی محسوب می شد. *****بخش دیگری از هزینه های جنگ با کمک های مردمی به روش های مختلف به سمت جبهه ها سرازیر می شد.

#اقتصاد_جنگ

#اقتصاد_سیاسی

#اقتصاد_بحران

#هزینه_های_جنگ_عراق_علیه_ایران

http://telegram.me/safeer59

http://Www.Safeer.blogfa.com

https://www.aparat.com/najaf46

روزشمار درگیری های عراق و ایران از خرداد 1358 تا مهر 1359

خرداد 58

- آیت الله طاهری امام جمعه اصفهان در مورد حوادث خوزستان به عراق هشدار داد.

- هواپیماهای عراقی دهکده های مرزی ایران را بمباران کردند.

- پس از چند روز تظاهرات وسیعی علیه عراق بخاطر تجاوز به دهکده های مرزی، در تهران انجام شد.

- آیت الله سید محمدباقر صدر رهبر شیعیان عراق دستگیر شد و بدنبال آن در سراسر عراق مردم دست به راهپیمائی زدند.

- رژیم بعث عراق عده ای از طلاب و مردم را دستگیر و بازداشت کرد.

- سفیر دولت عراق در ملاقاتی با مهندس بازرگان و دکتر یزدی وزیر امور خارجه، از بمباران دهکده های مرزی عذرخواهی کرد.

- آیت الله محمد باقر صدر آزاد شد.

- تجاوز مجدد عراق به حریم هوایی ایران.

- سفیر عراق ایران را ترک کرد.

- اسناد دخالت عراق در ایران بدست آمد.

- نماینده امام خمینی در عراق دستگیر شد.

مردادماه 58

- یک گروه 16 نفری از علما و روحانیون حوزه علمیه نجف اشرف توسط دولت بعثی عراق از این کشور اخراج شدند.

- شش عراقی به ایران پناهنده شدند.

- جنگنده های عراق مجدداً به خاک ایران حمله کردند.

- به نشانه اعتراض به روش دولت عراق تظاهراتی در تهران انجام شد.

شهریورماه 58

- دو افسر عراقی در کردستان دستگیر شدند.

- چهل و هشت ایرانی از زندان های عراق آزاد شدند.

مهرماه 58

- کمیسیون مشترک ایران و عراق خسارات روستاهای بمباران شده مرزی را بررسی میکند.

- دکتر یزدی وزیر خارجه در پی ملاقات با صدام حسین اعلام کرد عراق میخواهد مخالفین رژیم بعث را در ایران تیرباران کنیم.

- نماینده امام برای مذاکره با مقامات مرزی عراقی مذاکره کرد.

آبان ماه 58

- استاندار ایلام اعلام کرد که عراق استحکامات مرزی خود با ایران را تقویت کرد.

- مردم خرمشهر در برابر کنسولگری عراق تظاهرات کردند.

- رایزن فرهنگی عراق در خرمشهر به علت فعالیت های مشکوک از ایران اخراج شد.

- به عنوان اعتراض به دخالتهای عراق در امور ایران، مردان مسلّح کنسولگری عراق در کرمانشاه را اشغال کردند.

- برای انجام عملیات تخریب در ایران عراق به یازده جوان ایرانی آموزش خرابکاری داد.

- در توابع پاوه هلیکوپتر عراقی، واحدهای ارتش و ژاندارمری ایران را به گلوله بستند.

- 90 ایرانی از عراق اخراج شدند.

- تلاش وسیع عراق برای استخراج ذخایر نفتی ایلام.

 آذرماه 58

- در پی تظاهرات علیه حکومت بعثی و صدام حسین، عراق اخراج ایرانیان را آغاز کرد.

 - یک افسر و دو مهندس عراقی به ایران پناهنده شدند.

- از طرف مقامات عراقی از نماینده امام در غرب کشور برای مذاکره به بغداد دعوت شد.

- مهاجمان مسلح عراقی پاسگاه «بزیرآباد» را تصرف کردند.

- اقدام برای اسکان بیست هزار ایرانی رانده شده از عراق.

- 16 معلم مدرسه عراقیها در خرمشهر دستگیر شدند.

- به دنبال نقل و انتقالات نظامی، نیروهای عراق با سلاحهای سنگین بخشی از مناطق مرزی ایران را مورد تجاوز قرار دادند.

- مهاجمین عراقی، پاسگاههای مرزی ایران را زیر آتش گرفتند.

- در شورای انقلاب قطع رابطه سیاسی ایران و عراق بررسی شد.

دی ماه 58

- مسئول پاسداران قصرشیرین اعلام کرد که شش هزار نفر در عراق برای ایجاد آشوب در ایران تعلیم می بینند.

- 48 ساعت درگیری مسلحانه در مرز ایران و عراق.

بهمن ماه 58

- درگیریهای شدید در مرز ایران و عراق.

- توسط سپاه پاسداران اهواز توطئه های عراق برای ایجاد نارضایتی در ایران فاش شد.    

اسفندماه 58

- یک فروند هواپیمای عراقی به حریم فضایی ایران تجاوز کرد.

- توطئه عوامل عراق برای خرابکاری در خوزستان فاش شد.

- حجت الاسلام دعایی سفیر ایران در عراق اعلام کرد عراق می کوشد پایگاه امپریالیسم آمریکا را در منطقه تقویت کند.

فروردین 59

- دو جاسوس عراقی در تهران و دزفول دستگیر شدند.

- عراق به دستور امپریالیسم خواستار خروج ایران از جزایر سه گانه خلیج فارس شد.

- ارتش برای مقابله با عراق به حال آماده باش درآمد.

- خرابکاری های دولت عراق در خطوط نفت شدت یافت.

- عراقی ها با سلاحهای سنگین و سبک تأسیسات نفتی و پاسگاه ژاندارمری نفت شهر را زیر آتش گرفتند.

- کلیه اعضاء سفارت جمهوری اسلامی ایران در بغداد به تهران فراخوانده شدند.

- دکتر بهشتی عضو شورای انقلاب اقدامات عراق علیه ایران را توطئه شیطان بزرگ، آمریکا، دانست.

 - در سراسر ایران علیه رژیم عراق تظاهرات شد.

- سربازان مصری برای حمله به ایران وارد عراق شدند.

- سه هواپیمای عراقی به حریم هوائی ایران تجاوز کردند.

- دفتر نمایندگی خبرگزاری عراق در ایران تعطیل شد.

- عراق پاسگاههای مرزی ایران را زیر آتش قرار داد.

- گروهی از عراقیهای مقیم ایران به عنوان اعتراض به رفتار رژیم بعث در مسجد دانشگاه تهران تحصن اختیار کردند.

- درگیری شدید ایران وعراق ادامه دارد.

- آیت الله محمد باقر صدر به سیاهچالی در بغداد منتقل شد.

- جنگ ایران و عراق از سر گرفته شد.

 - پنج هزار مرزنشین ایرانی آماده جنگ با عراق شدند.

- گروهی از علمای حوزه علمیه نجف از عراق اخراج شدند.

- نیروهای ایران در مرز عراق آرایش جدیدی پیدا کردند.

- اخراج ایرانیان از عراق همچنان ادامه دارد.

- آیت الله منتظری اعلام کرد مردم عراق خواهان رهبری امام هستند. امام در این زمینه اظهار داشت «اسم رهبری را نیاورید، مسئله رهبری نیست، ولی آنچه وظیفه مان باشد نسبت به عراق و همه مسلمانها انجام میدهیم».

- بزرگترین ناو عراق وارد دهانه خلیج فارس شد.

- شورای انقلاب خواستار کمک مردم به رانده شدگان عراق شد.

- 11 تانک و سه پایگاه بعثی های عراق منهدم شد.

- یک جاسوس عراقی در اهواز دستگیر شد.

- بنی صدر رئیس جمهور اعلام کرد «ما توقعی در عراق نداریم و ذره ای از خاک آنها را نمی خواهیم.»

- دولت ایران واکنش تندی در مقابل ادعاهای صدام حسین نشان داد.

- 72 طرفدار آیت الله صدر در عراق تیرباران شدند.

- فرماندار قصرشیرین اعلام کرد عراق احتمالاً تا دو میلیون شیعه را اخراج میکند.

- ایران برای خنثی کردن توطئه دولت بعثی عراق از کشورهای اسلامی یاری خواست.

- شهادت آیت الله صدر تأیید شد.

اردیبهشت 59

- وزارت خارجه ایران طی اطلاعیه ای به مسلمانان جهان اعلام کرد موافقتنامه ننگین ۱۹۷۳، سند خودفروختگی صدام حسین به امپریالیسم آمریکا و صهیونیسم بین المللی است.

- تعداد رانده شدگان از مرز ۲۳ هزار نفر گذشت.

- وزارت خارجه طی اطلاعیه ای اعلام کرد دولت بعث عراق برای ایجاد وحشت و تروریزم بین‌المللی طرح وسیعی برای تخریب و آدمکشی در سفارتخانه ها و مراکز ایران در کشورهای مختلف را دارد.

- یک فروند هواپیمای عراقی به خاک ایران تجاوز کرد.

- توطئه ترور رهبران سیاسی ایران توسط جاسوسان عراق تقاضا شد.

- دو عراقی در تهران دستگیر شدند.

- دو لشگر عراق در مرز ایلام مستقر شد.

- ایران میانجیگری عرفات بین عراق و ایران را نپذیرفت.

- تعداد رانده شدگان از عراق به 33 هزار نفر رسید.

- عراق با هواپیماهای خود به حریم فضایی ایران تجاوز کرد.

- تعداد رانده شدگان عراق از مرز 35 هزار نفر گذشت.

- پنج هواپیمای عراقی به خاک ایران تجاوز کردند.

خردادماه 59

- رانده شدگان از عراق، دفتر سازمان ملل متحد در تهران را اشغال کردند.

- شبکه جاسوسی عراق در خرمشهر کشف شد.

- هشت عراقی متجاوز به خاک ایران دستگیر شدند.

- تجاوز هلی کوپتر عراقی به خاک ایران.

- تعداد رانده شدگان عراقی از مرز 36 هزار نفر گذشت.

- چند جاسوس و مأمور امنیتی عراق شناسایی شدند.

- عراق در سه نقطه، قصرشیرین را بمباران کرد.

- 120 نظامی عراق در نبرد با ایران کشته شدند.

- عراق دهها تانک وارد کارزار کرد.

- توپ های عراق قصرشیرین را زیر آتش گرفتند.

- عراق با 250 تانک حملات فرسایشی علیه ایران را آغاز کرد.

- یک تیپ زرهی ارتش عراق بخاطر مخالفت با جنگ با ایران دست به شورش زد.

- عراق سراسر نوار مرزی ایران را مین گذاری کرد.

- دولت عراق دو دیپلمات ایرانی را مضروب کرد.

- مانور نظامی عراق در مرزهای خوزستان و ایلام.

- هواپیماهای عراقی به حریم خوزستان و آذربایجان غربی تجاوز کردند.

تیرماه 59

- حملات عراق به پاسگاههای مرزی ایران از سرگرفته شد.

- درگیری نیروهای ایرانی و عراقی در نواحی مرز قصرشیرین.

- ارتش بعث عراق یک روستای قصرشیرین را به توپ بست.

- وزارت خارجه اعلام کرد دو دانشجوی ایرانی بدست عمال بعث عراق در بیروت شهید شدند.

- مزدوران عراقی با خمپاره به قصر شیرین حمله کردند.

- نبرد شدید ایران و عراق در دوازده نقطه مرزی.

- ارتش ایران چند پاسگاه عراق را منهدم کرد.

 - میگ های عراق سردشت را بمباران کردند.

- تعداد رانده شدگان از عراق به ۳۸ هزار و 450 نفر رسید.

- 3 ستون نظامی عراق قرار بود به کودتاچیان کمک کند.

- سند همکاری رژیم بعث عراق با عناصر مزدور در خوزستان فاش شد.

- درگیریهای ایران و عراق در سراسر نوار مرزی شدت یافت.

- یک شخصیت برجسته علمی عراقی به ایران پناهنده شد.

- تجاوز هشت جنگنده عراق به خاک ایران دفع شد.

 مردادماه 59

- حملات ۱۲ ساعته زمینی و هوایی عراق به نفت شهر دفع شد.

- وزیر خارجه ایران پیامی در مورد اخراج شیعیان از عراق به والدهایم، دبیرکل سازمان ملل متحد، فرستاد.

- به جرم جاسوسی، کماندوی نیروی دریائی عراق در آبادان تیرباران شد.

- درگیری شدید در نوار مرزی ایران و عراق از سر گرفته شد.

- دو جاسوس عراق در خرمشهر تیرباران شدند.

- به تلافی حملات ارتش بعث 6 تانک و یک پاسگاه عراق توسط قوای ایران منهدم شد.

- قوای ایران در مقابل عراق موضعی تهاجمی می گیرد.

- مزدوران عراق آبهای نوار مرزی ایران را مسموم کردند.

- چهار ارتشی ایرانی به عراق پناهنده شدند.

- عراق برای گسترش جنگ ۳۰۰ تانک در مرز ایران مستقر کرد.

- عربستان به عراق برای جنگ با ایران کمکهای مالی میکند.

- عراق سلاحهای جدیدی در مرز ایران مستقر کرد.

شهریور 59

- وزارت کشور علیه اقدامات وحشیانه دولت بعث عراق به مراجع بین‌المللی و مردم متعهد و مسلمان کلیه کشورهای جهان اعلام جرم نمود.

- قوای ایران مرکز پخش مهمات مرزی عراق را منفجر کردند.

- در پی انهدام یک پاسگاه بزرگ عراقی بوسیله نیروهای ایران درگیریهای شدید ایران و عراق از سر گرفته شد.

- عراق قصرشیرین را به توپ بست.

- سه هواپیمای عراقی به مرز هوایی ایران در خرمشهر تجاوز کردند.

- ستاد عملیات جنگی عراق در خانقین تشکیل شد.

- در یک نبرد 48 ساعته منابع سوخت و انبارهای مهمات عراق درهم کوبیده شد.

 - قصرشیرین بار دیگر مورد حمله توپخانه عراق قرار گرفت.

- 48 ساعت جنگ شدید ایران و عراق.

- بعثی ها، مخالفان جنگ عراق با ایران را قتل عام کردند.

- جنگنده های هوائی ایران و عراق وارد نبرد شدند.

- نبرد شدید فانتوم های ایران و میگ های عراق در مرز.

- جنگ زمینی و هوایی ایران و عراق در چند جبهه اوج گرفت.

- 8 میگ و هلیکوپتر عراق سرنگون شد.

- حمله عراقیها به مرز خرمشهر به شدت سرکوب شد.

- جانشین رئیس ستاد مشترک اعلام کرد عراق در مورد 6 پاسگاه مرزی ایران ادعای مالکیت دارد.

- ایران ادعای ارضی حکومت بعث عراق را رد کرد.

- عراق زیر آتش جنگنده های ایران عقب نشست.

- طی سه روز درگیری در نوار مرزی جنوب، تأسیسات مرزی عراق در ناحیه شلمچه با خاک یکسان شد.

- ارتش عراق در سه نقطه شکست سختی از قوای ایران خورد.

- هشت نظامی عراقی به ایران پناهنده شدند.

- عراق روغن نباتی و سیگار ارسالی به ایران را مسموم کرده است.

- صدام حسین قرارداد تعیین حدود مرزی ایران و عراق را ملغی کرد.

- ایران در جبهه جنوب مواضع عراق را در هم کوبید.

- قصرشیرین بار دیگر زیر آتش توپخانه عراق قرار گرفت.

- تدارک وسیع نظامی ایران در غرب و جنوب کشور.

- وزارت خارجه ایران در مورد تجاوزات عراق اطلاعیه ای صادر کرد.

- توپخانه ایران چاه نفت «صدام» را به آتش کشید.

- در ساعت 2/5 بعدازظهر ۳۱ شهریور، عراق پایگاههای نظامی و فرودگاههای ایران را با 192 فروند هواپیما  بمباران کرد و بعد  از آن 12 لشکر عراق در قالب سه سپاه از نقطه مرزی پیرانشهر تا دهانه فاو تهاجم خویش را آغاز نمودند.

منبع : موسسه مطالعات و پژوهش های سیاسی ؛ https://psri.ir/?id=p2ren5v4

و

جنگ هشت ساله عراق علیه ایران آغاز شد.

#روزشمار_جنگ_ایران_عراق

#جنگ_عراق_علیه_ایران

#دفاع_مقدس

http://telegram.me/safeer59

http://Www.Safeer.blogfa.com

https://www.aparat.com/najaf46

 

مقطع پایانی جنگ :مقایسه نبرد ایرانیان با عراقی ها در پایان جنگ

شرایط جنگیدن در ماههای پایانی جنگ با توجه به تجهیزات ،امکانات و نفرات دو کشور ایران و عراق:
1.هر بسیجی با یک سلاح انفرادی و با پشتیبانی یک گلوله توپ باید در مقابل 3نظامی دشمن که دارای سنگر و پشتیبانی 10گلوله توپ و سه تانک بود می جنگید.
2.جبهه فاقد نیروهای پرانگیزه تهاجمی بسیجی و سپاه بود و جبهه نیروهای آزاد خود را از دست داده بود(کسری سازمان)
3.ارتش ایران فاقد توانایی و قدرت تهاجمی بود بخش اعظمی از هواپیماهای ایران به دلیل کمبود قطعات یدکی غیر عملیاتی شده بودند.
4.کشتی های جنگی در خلیج فارس فاقد سامانه های موشکی عملیاتی و تجهیزات کامل الکترونیکی بودند.نیروی دریایی فاقد توانایی بکارگیری موثر سامانه های موجود خود بود
5. مشکلات لجستیکی به عنوان یک مانع مهم برای تلاش های جنگی ایران به شمار می رفت ؛تنوع تسلیحاتی شرقی و غربی موجود نیز یک مشکل حاد بود
6. تنها نقطه قوت قایق های پرتحرک سپاه و مین های شناور بود

قابل توجه : کشور ایران از لحاظ وسعت و جمعیت سه برابر کشور عراق بوده و بر اساس معیارهای نظامی از عمق دفاعی بالتری برخوردار بوده و در ضمن باید از ارتش با تعداد سه برابر بیشتر و همچنین امکانات بالاتری برخوردار باشد اما این چنین نبود.......

یعنی یاران خمینی ره با کمترین تجهیزات و نبود امکانات ابتدایی در مقابل بزرگترین ارتش زرهی خاورمیانه با پشتیبانی شرق و غرب ایستاده و مظلومانه می جنگیدند و هر لحظه شاهد پرکشیدن بهترین عزیزان خویش بودند فراقی که هر روز سختی آن بر بازماندگان دفاع مقدس لحظه به لحظه تازه می شود

مقطع پایانی جنگ :چالش های جبهه خودی

1.نبودن جنگ در اولویت : علی رغم این که امام جنگ را در راس امور می دانست اما در ایران این گونه نبود بر خلاف عراق که جنگ در سرلوحه همه کارها بود
2.امام حضور در جبهه را واجب کفایی اعلام کرده بود اما مقدس ماب ها به طرق مختلف کلاه شرعی درست کرده و توفیق نصیبشان نمی شد
3.فرسایشی و طولانی شدن جنگ و این که پیروزی سریع و مهم چشم اندازی نداشت
4.اختلاف راهبردی و تاکتیکی میان ارتش و سپاه که اولین زمینه های آن از عملیات رمضان آغاز شد و در سال 62 با تشکیل قرارگاه خاتم ارتش و سپاه در دو قرارگاه جداگانه تحت مدیریت عالی جنگ قرار گرفتند اختلافات وسیع بود و در اولین گام بعد مقدماتی از جانب اما وظیفه هماهنگی به عهده مقام معظم رهبری که در آن زمان ریاست جمهور بودند و قبل از خیبر نیز به آقای هاشمی سپرده شد
5.بازی های سیاسی و انتخابات یکی از چالش های جنگ بود که سبب می شد در این ایام نیروی کمی اعزام و حتی اختلافات به داخل یگان ها کشیده شده و سرایت نماید.
6.بسیجی ها ضمن این که عامل قوت دفاع مقدس بودند اما مقطعی،محدود،و در شرایط ضرورت امکان نگهداری به اجبار و جود نداشت و حداکثر زمان در اختیار داشتن سه ماهه بود و بعد آن نمی شد یک لحظه هم آنها را به زور نگه داشت
7.نبود دادگاههای جنگی برای محاکمه مقصرین و یا در صورت بودن عمل نشد تنها با صدور حکم جانشینی فرمانده کل قوا این امر تصمیم به عملیاتی شدن گرفته شد که البته در پایان جنگ بود
8.حضور پاسداران ،روحانیون،و به عبارتی بسیجی ها به کمترین میزان رسیده بود و در صورت حضور از یگان های رزم کناره گیری می کردند
9.بحث دادن امتیاز و یا حتی سهمیه ای کردن حضور در جبهه در ادارات ، سازمان ها اثرات مخربی داشت

مقطع پایانی جنگ : وضعیت ایران و عراق در ماههای پایانی جنگ

مقطع پایانی جنگ : 

شرایط داخلی و خارجی ایران در ماههای پایانی جنگ:

1.شرایط بین المللی نامناسب برای ایران(رد قطعنامه ها=جنگ طلب)و عراق(پذیرش قطعنامه ها=صلح طلب) لازم به ذکر است سازمان ملل تا این زمان تعدادی قطعنامه در مقاطع زمانی خاص و بدون ضمانت اجرایی صادر کرده بود که به دلیل عدم برآوردن نظرات ایران از سوی این کشور رد اما از سوی عراق به دلیل گرفتار شدن در مصاف با رزمندگان اسلام بلافاصله مورد قبول واقع می شد که در افکار عمومی جهان چهره عراق به طالب صلح و چهره ایران به جنگ طلب تبدیل شده بود
2.دخالت آمریکا در منطقه یعنی ما در دو جبهه به فاصله تقریبی هزار کیلومتر در خلیج فارس و 1600 کیلومتر در مرز با عراق در حال جنگ بودیم
3.کاربرد وسیع سلاح های شیمیایی در جبهه های نبرد و همچنین مناطق مسکونی که اولین نتیجه آن ایجاد رعب و وحشت و خالی نمودن جبهه بود
4.شرایط نامناسب اقتصادی با توجه به زدن خارک به عنوان قلب صادرات نفت ایران و ناامن کردن منطقه خلیج فارس با تشدید جنگ نفتکش ها
5. با توجه به در بر داشتن برخی نظرات ایران در قطعنامه 598 و همچنین بر اساس فصل هفتم منشور ملل متحد هیچگاه از جانب ایران رد نشده بود
6.توسعه کمی و کیفی ارتش عراق از حیث تجهیزات و نیروی انسانی
7.کاهش کمی و کیفی نیروهای ایران در جبهه ها
8.فرسایشی شدن جنگ
9.اختلافات راهبردی بر سر نحوه ادامه جنگ
10. و ......

سرنوشت جنگ ها در تاریخ قرن بیستم

حالت های پایان جنگ:
1.پیروزی یا شکست قطعی در جنگ مثل جنگ اول و دوم جهانی و تعیین و تکلیف متحدین و متفقین
2.برقراری آتش بس مثل جنگ اعراب و اسرائیل و برقراری آتش بس میان سوریه و لبنان
3.پیشنهاد شرایط و خاتمه جنگ توسط کشور ثالث یا سازمان بین المللی مثل جنگ عراق علیه ایران
جنگ ایران و عراق با 96 ماه طولانی ترین جنگ قرن بیستم به استثنای ویتنام بود که با توجه به اهمیت پنج ماه پایانی آن که منجر به پذیرش قطعنامه 598 شد سعی داریم در نوشتار سلسله وار به بررسی علل و عوامل و اتفاقات رخ داده در آن بپردازیم هر چند ذکر این وقایع در ماههای پایانی جنگ بسیار تلخ بوده اما برای ثبت در تاریخ لازم و ضروری می باشد امیدوارم با نکات ارشادی خویش ما را در ارایهه هر چه بهتر این نوشتار یاری نمایید

دفاع مقدس و عبور از میدان مین

مین چیست؟

روش خنثی کردن مین چیست؟

چرا برای خنثی کردن مین از نیروی انسانی استفاده می شد؟ آیا روش دیگری وجود نداشت؟

آیا درست است رزمندگان با انداختن خود روی میدان مین راه را برای دیگران باز می کردند؟

آیا این نوعی خودکشی نیست که طبق آیه قرآن آن را به هلاکت انداختن نفس خویش معرفی کرده و منع کرده است؟

جایگاه عقل و منطق در اینجا چه می شود؟

مین چیست؟

مقداری ماده منفجره یا ماده دیگری است که در محفظه‌ای فلزی، چوبی یا پلاستیکی در اندازه‌های گوناگون قرار دارد و برای نابودی خودروها یا کشتی‌ها یا قایق‌ها یا هواپیماها و آسیب‌زدن به آنان و زخمی کردن افراد به‌کار می‌رود.

بر اساس تعریف مندرج در پیمان اتاوا مین هر وسیله‌ای است که روی سطح زمین یا زیر خاک قرار می‌گیرد و طوری طراحی شده که در اثر حضور، نزدیکی و یا با تماس یک فرد منفجر شود ، در حال حاضر ۱۲۰ تا ۱۴۰ میلیون مین در جهان کار گذاشته شده که ۴ میلیون آن باقی‌مانده جنگ جهانی دوم است و ۲۳۰ میلیون مین نیز در زرادخانه‌ها وجود دارد. سرعت مین‌گذاری ۴ برابر بیش از سرعت خنثی‌سازی مین‌ها است و گردآوری مین‌های کارگذاشته شده کنونی به ۳۰۰ میلیارد دلار هزینه و هزار سال زمان نیاز دارد.استفاده از مین به عنوان یک تاکتیک نظامی بسیار بحث‌برانگیز است. مین‌ها تفاوتی بین نظامیان و غیرنظامیان قائل نیستند و پس از پایان درگیری هم همچنان خطرناک باقی‌مانده و زمین‌ها را تا مدتها گذرناپذیر و غیرقابل استفاده می‌کنند. در بسیاری از موارد هم مکان دقیق مین‌گذاری مشخص نیست و این کار مین‌روبی را دشوار و آهسته می‌کند. این خطرات باعث شده تا مناطق دارای زمین‌های مین‌گذاری‌شده با مشکلات بزرگی در زمینه سکونت مجدد، کشاورزی و گردشگری روبرو باشند. تلاش بین‌المللی برای منع کاربرد مین به ویژه مین‌های ضدنفر در قالب پیمان اتاوا در سال ۱۹۹۷ با نام کامل کنوانسیون ممنوعیت استفاده، تولید، انبار و نقل‌وانتقال مین‌های ضدنفر و نابودی آن‌ها متجلی شده‌است. تاکنون ۱۵۶ کشور با امضای این پیمان بین‌المللی پذیرفته‌اند که از تولید، استفاده، طراحی، ذخیره و تجارت مین‌های ضدنفر خودداری کنند. (https://fa.wikipedia.org/wiki/%D9%85%DB%8C%D9%86)

 

انواع مین :

کشوهای عضو پیمان اتاوا که تولید، استفاده، ذخیره و تجارت مین‌های ضدنفر را ممنوع کرده‌است.

• مین صوتی (acoustic mine): با امواج منتشرشده از هدف منفجر می‌شود.
• مین ضد هوابرد (anti-airborn mine): در محل‌های احتمالی پیاده شدن نیروهای هوابرد کار گذاشته می‌شود.
• مین ضد نفر (antipersonnel mine): برای وارد کردن تلفات و ضایعات به افراد پیاده و ناتوان کردن آنان به‌کار می‌رود.
• مین ضد تانک (antitank mine): تانک را از حرکت بازمی‌دارد یا باعث انهدام آن می‌شود.
• مین کف‌نشین (bottom mine): پس از رها شدن از ناو یا زیردریایی یا هواپیما در کف دریا قرار می‌گیرد و حسگرهای عمل‌کننده از نوع مغناطیسی و آوایی و فشاری دارد و برای نابودی شناور سطحی و زیرسطحی به‌کار می‌رود.
• مین جهنده ضدنفر (bounding mine): نوعی مین ضدنفر با خرج کوچک که بدنه مین را به هوا پرتاب کند و در بلندی ۳ یا ۴سانتی متر منفجر می‌شود و تکه‌های آن در همه جهت‌ها پرتاب می‌شود.
• مین شیمیایی (chemical mine): دارای مواد شیمیایی سمی برای کشتن افراد یا از کار انداختن یا آلوده کردن وسایل و زمین است.
• مین دورفرمان (controlled mine): از راه دور هدایت و منفجر می‌شود.
• مین تأخیری (delayed action mine): مدتی پس از تحریک شدن منفجر می‌شود و اغلب پشت سر نیروهای عقب‌نشینی‌کننده و برای به ستوه آوردن و انهدام نیروهای تعقیب‌کننده دشمن به‌کار می‌رود.
• مین آموزشی (training mine): مانند مین جنگی است و ماده منفجره ندارد.
• مین تمرینی (drill mine): گونه‌ای مین آموزشی که از دید اندازه و شکل و وزن مانند مین جنگی است و برای تمرین‌های لجستیکی به‌کار می‌شود.
• مین مشقی (practice mine): نوعی مین آموزشی که از دید اندازه و شکل و وزن مشابه مین جنگی است و ماسوره آن مقدار کمی ماده منفجره کُندشکن یا دودزا دارد.
• مین بی‌اثر (inert mine): گونه‌ای مین آموزشی که از دید اندازه و شکل و وزن مانند مین جنگی است؛ اما همه مواد منفجره و آتش‌زای آن بی‌اثر است.
• مین فوگاز (fougasse): پس از انفجار تکه‌های فلزی یا اشیای دیگر آن در جهت‌های پیش‌بینی‌شده پرتاب می‌شود.
• مین مهارشده (moored mine): با استفاده از لنگر به کف دریا (در مناطق حساس دریا) مهار می‌شود. این مین در ژرفای متناسب با آبخور کشتی‌ها غوطه‌ور است و با برخورد بدنه کشتی به آن منفجر می‌شود.
• مین پخشی (scatterable mine): هواپیما یا بالگرد یا توپخانه یا خودروها آن را پخش می‌کنند و در زیر خاک قرار داده نمی‌شود.( https://fa.wikipedia.org/wiki) 

مناطق آلوده شده به مین در جهان

بیش از 100 میلیون مین در 70 کشور جهان کار گذاشته شده است ،  در حال حاضر کشورهای مصر، ایران و افغانستان دارای بیشترین اراضی آلوده به مین در سراسر جهان هستند.ایران در حدود ۴۲۰۰۰ کیلومتر مربع از اراضی ایران آلوده به مین‌های به‌جا مانده و عمل‌نکرده جنگ ایران و عراق است که نظامیان عراقی در زمان اشغال این مناطق در زمین تعبیه کرده‌اند . حدود 25-16 ميليون مين در طي جنگ تحميلي عراق عليه كشورمان در مناطق غربي به كار گرفته شده است. به ازاء هر مين خنثي شده، 20 مين ديگر در ديگر نقاط دنيا كار گذاشته ميشود و براي پاكسازي كامل مناطق مين گذاري شده در جهان به بيش از 1100 سال زمان نياز است.

تكنولوژي ساخت مينها، ساده و ارزان قيمت است (بين 3 تا 12 دلار). به همين دليل، براي اهداف نظامي، بسيار مورد استفاده قرار ميگيرند. ولي هزينه ي خنثي سازي آنها بسيار بالا برآورد شده است .شناسايي و خنثي سازي مينهاي زميني، كار بسيار دشواري است و معضلات متفاوتي بر حسب نوع مين در اين زمينه وجود دارد. بيش از 700 نوع مينهاي ضد نفر و ضد تانك در دنيا ساخته شده است. مينها از لحاظ شكل، اندازه (مقدار ماده منفجره موجود در آن)، نوع ماده ي مورد استفاده در آن، جنس محفظه و نوع ماسوره ي (ساده مانند ماسوره هاي فشاري و كششي يا پيچيده مانند ماسورههاي قطع كششي، مغناطيسي، اكوستيك، ارتعاشي و غيره) متفاوت هستند. مين هاي با ماسوره فشاري و كششي، پر استفاده ترين و ارزان ترين مينهاي موجود هستند.

ابزار و روشهای خنثی سازی میادین مین چیست؟

تجهيزاتي که براي خارج نمودن از محل دفن و اختفاء مين و خنثي سازي و يا انفجار انها وجود دارد که تیتر وار به آنها اشاره می شود:

1-بيل هوايي سوپر سونيك كمپرسور هواي 250 كيلوگرمي است كه از طريق يك نازل مناسب، جريان باريكي از هواي فشرده را با سرعت فوق صوت، ايجاد ميكند تا مينهاي مدفون شده در دل خاك را از آن بيرون بكشد.

2-بازدارندهي تركش و موج انفجار: براي حفاظت در مقابل مينها، هنگام عمليات خنثي سازي، حفاظهايي استوانه اي به وزن 40 كيلو كه بر روي آنها لايه اي به قطر 5/2 سانتي متر از شيشه ي S2 كشيده شده، استفاده شده است.

3 -خنثي سازي شيميايي مين: براي پيشگيري از اثرات مخرب ايجاد شده در اثر انفجار مين (ايجاد تركش هاي مجروح كننده و يا كشنده و نيز فعال سازي ميدان مين) خنثي سازي شيميايي توسط سيستم متشكل از گلوله (براي سوراخ كردن جداره مين)، آتش زنه (براي پرتاب گلوله) و كپسول پلاستيكي (حاوي دي اتيلن آمين) صورت ميگيرد.

4-ماشينهاي مين روب و مين كوب: انواع مختلفي از ماشين هاي مين روب، در كشور هاي مختلف ساخته شده و براي مين روبي از مناطق عملياتي، در بسياري از كشور هاي دنيا مورد استفاده قرار گرفته است.اين وسايل بسيار گران قيمت بوده و امكان به  كارگيري از آنها در همه نوع زمين و شرايط، هنوز ميسر نيست.

5 -فوم خنثي كننده: براي نشاندار كردن و خنثي سازي مينها، از نوعي فوم پلي اورتان استفاده شده كه در هنگام پاشش بر روي مين، آنرا نشاندار كرده به طوريكه ميدان مين كاملا مشخص ميشود و از طرف ديگر هنگام سفت شدن فوم، فيوز مين از كار افتاده و ميتوان مين را از منطقه خارج ساخت. اين نوع فوم، در محدودهي دمايي صفر تا 400 درجه سانتيگراد عمل ميكند و در سيستم هايي كه براي خنثي سازي 400 مين ساخته شدهاند به كار مي روند

6-سيستم هاي كنترل از راه دور: براي يافتن مينها و از خاك بيرون كشيدن و جابجايي آنها، سيستم هاي هدايت شده ي تلويزيوني نيز طراحي شده اند.

روش هاي مختلف مين روبي ، شناسايي مناطق مين گذاري شده و كشف مينها، به طرق مختلفي صورت مي گيرد که غالباً توسط نیروی انسانی صورت می گیرد که  جديدترين روشها مبتني بر مواد پيروتكنيك (روشهاي احتراقي) و مواد منفجره (روشهاي انفجاري)  می باشد که در روش هاي احتراقي برای خنثی سازی مينهاي شناسايي شده و بسيار قديمي كه جابجايي آنها غير ممكن و خطرناك است كاربرد دارند اما در روش هاي انفجاري در خنثي سازي مينها به غير از فوم انفجاري بر پايه نيترومتان، كه به واسطه ي انفجار،موجب نابودي مین   انواع ديگري نيز از مواد منفجره، براي انفجار مواد موجود در مينها و از بين بردن آنها ارائه شده اند ، اين سيستمها، معمولا مشتمل بر دو نوع ماده منفجره (دو پايه) هستند كه به حالتهاي مايع- مايع، مايع- جامد و يا جامد-جامد با هم مخلوط شده اند. (روش های احتراقی و انفجاری در خنثی سازی مین ها http://www.isaem.ir/files/site1/) 

خنثی سازی مین در دفاع مقدس:

در طی هشت سال دفاع مقدس واحدهای تخصصی تخریب ایجاد شده بود که اعضای آن از شجاع ترین و نترس ترین افراد یگان ها بود که با اختیار واحد خویش را انتخاب می کردند با علم به این مسئله که اولین اشتباه در برآورد و عمل به عنوان آخرین اشتباه شما محسوب شده و از قطع عضو تا شهادت نصیب فرد می شود.

این افراد در طی دوره های تخصصی خویش  از علم روز دنیا در زمینه آشنایی با مین و اصول کاشت و خنثی سازی آن آشنا شده و تجربه های بدست آمده افراد خبره نیز چراغ روشنی برای مسیر آنها بود اما ارتش عراق با توجه به کمک های جهانی و بویژه در زمینه تسلیحات هر روز بر دسترسی آن به سلاح های پیشرفته روز و از جمله مین های جدید با کارایی و میزان تخریب بالاتر مجهز می شد و در اواسط جنگ بسیار از مین ها با روش های نو به همدیگر تله می شد به نحوی که تخریب چی در میدان مین متحیر می ماند آیا مین هایی که با سیم به همدیگر تله شده اند آیا باید سیم را قطع نماید یا ننماید؟

برخی از این مین ها با اندک فشار چاشنی ها عمل کرده و منفجر می شود و از سوی دیگر برخی از این مین ها با کاهش و رها شدن از فشار عمل انفجار صورت می گرفت و این موارد عرصه را بر تخریب چی ها مشکل کرده بود ولی این مشکلات هم نتوانست اندکی بر این تخریب چی ها اثر منفی بگذارد .

قبل از هر عملیات و همراه با تیم های شناسایی نیروهای واحد اطلاعات و عملیات این تیم های تخریب بود که راه را برای ورود آنها در عمق مواضع دشمن فراهم می کرد و به مسیرهای باز شده که در اصطلاح تخریب به آنها معبر گفته می شد توسط نواری به اندازه عبور یک انسان تفکیک می شد و نیروهای رزم در شب عملیات از این معبرها به سمت خط مقدم دشمن یورش می بردند ؛ البته برخی اوقات هم این معبرها لو می رفت و یا دشمن جای نوارها را عوض می کرد که سبب مشکلاتی می شد اما روند طبیعی به همین صورت بود.

آیا در ساختار یگان های ایران واحد و بخش خاصی برای رفتن روی میادین مین بود ؟

با تجربه سال ها حضور در جنگ و واحدهای تخصصی آن و همچنین اطلاعات جمع آوری شده از همرزمان در یگان های مختلف و فرماندهان جنگ هیچ واحد و تشکیلاتی که در ساختار نیروهای نظامی ایران برای عبور از میادین مین ایجاد شده باشد وجود نداشته و به موردی اشاره نشده است  ؛اما شایعات که بیشتر در خاطرات ،نواها ، روضه خوانی ها و راویان جنگ که سبب سرازی شدن اشک مردم شده و از سوی دیگر زمینه را برای سوء استفاده دشمن و زیر سوال بردن دفاع مقدس فراهم آورده چیست؟

 قبل از ورود به بحث توضیح چند مطلب در اینجا لازم می باشد :

عملیات های رزمندگان اسلام در تاریکی شب صورت می گرفت و قبل از روشنایی روز باید نیروهای خط شکن به مواضع دشمن نفوذ می کردند تا مانع تسلط دشمن از لحاظ دید و تیر روی آنها شوند از سوی دیگر نقطه قوت دشمن در نیروی زرهی ، نیروی هوایی و پناه گرفتن در استحکامات پولادینی بود که توسط مستشاران خارجی ایجاد شده بود و با تکیه بر جنگ کلاسیک و آن هم در روز می توانستند مانع هر گونه پیشروی شوند. اما نیروهای ایران که به دلیل تحریم ها از دسترسی به امکانات پیشرفته محروم بودند و جنگ کلاسیک نیز در رساندن آنها به هدف با توجه به کمبودها و ساختار سیاسی نظامی موجود ، به رزم نوینی روی آورده بود که تکیه آن بر نیروهای شجاع و با ایمان و حمله در شب با استفاده از نقطه ضعف دشمن بود و لازمه آن عبور از موانع گسترده دشمن از سیم های خاردار گرفته تا میادین وسیع مین و کانال های عمیق و عریض و انواع و اقسام دیگر موانع بود.

به هر حال واحد اطلاعات و عملیات شناسایی خود را انجام داده و تیم های تخریب نیز معبرهای مورد نیاز را برای عبور رزمندگان در شب عملیات فراهم می کردند تا نیروها با کمترین تلفات به خطوط دشمن دسترسی پیدا نمایند اما چند مورد این عبور بی خطر را تا رسیدن به خط دشمن در برخی عملیات ها با مشکل روبرو می ساخت که عبارت بودند از :

1-معبرها توسط دشمن کشف و لو می رفت و باید معبر جدید در آن لحظات محدود ایجاد می شد.

2-میادین مین جدید توسط دشمن در منطقه کار گذاشته می شد.

3.گم شدن نیروها در منطقه و نرسیدن به معبرهای شناسایی شده

4- فرا رسیدن روشنایی روز و تسلط دشمن

5- اصل الحاق به عنوان مهم ترین اصل نظامی برای موفقیت نیروها

به دلایل فوق در صورتی که گردان و یا یگانی نمی توانست در موعد مقرر از میادین مین گذشته و در کنار خطوط دفاعی دشمن آماده دریافت رمز عملیات برای شکستن آن شود ،  سایر تیپ و لشکرها که از جناح ها و جوانب مختلف پیشروی کرده بودند در تنگنا قرار گرفته و توسط دشمن از این شکاف ایجاد شده استفاده کرده و آنها را محاصره و از بین می بردند یعنی عملیاتی که با ده هزار نفر آغاز شده با عدم پیشرفت یک گردان و یا تیپ که حداکثر هزار نفر بوده به شکست انجامیده و باقیمانده نیروها به شهادت رسیده و یا به اسارت در می آمدند .

در همین لحظات بدون این که دستور سازمانی باشد و از بالا به آنها حکم شود نیروی عمل کننده که پشت میدان مین معطل مانده تعدادی رزمنده با اختیار ، اخلاص و گریه که توام با مسابقه و سبقت از همرزمان خود بوده آماده عبور از میدان مین با فدا کردن جان خویش می شوند؛ تعدادی که از انگشتان دست تجاوز نمی کرد ، سبب گشوده شدن مسیر در میدان مین شده و رزمندگان پشت سر آنها همگام با سایر نیروها در محورهای دیگر به پیشروی در خطوط دشمن ادامه می دادند؛این موارد استثنایی بوده و  تعداد عملیاتی که رفتن روی مین گزارش شده  به زحمت در منابع اطلاعاتی از آن یاد شده یعنی بسیار نادر و کمیاب می باشد.

حال باید این سوالات را پرسید :

آیا فدا شدن چند تن در ازای  نجات چندین هزار نفر می توان اسم آن را خودکشی و یا غیر عقلانی و احساسی صرف دانست ؟

آیا این موارد محدود از نظر تعداد افراد و همچنین تعداد عملیات ها در طی دفاع مقدس به تمام دوران هشت ساله جنگ تعمیم داد ؟

معرفی عراق به‌عنوان مسئول و آغازگر جنگ

18 آذر؛ سالروز  ارائه گزارش دبیرکل سازمان ملل و معرفی عراق به‌عنوان مسئول و آغازگر جنگ 

یازده سال پس از تهاجم عراق به ایران و سه سال و سه ماه پس از برقراری آتش‌بس در مرزهای ایران و عراق در 29 مرداد 1367، و درحالی‌که عراق با تنبیه شورای امنیت سازمان ملل متحد به دلیل تجاوز به کویت روبه‌رو شده بود، خاویر پرز دکوئیار، دبیرکل سازمان ملل، پس از دریافت گزارش دو کشور عراق (7 شهریور 1370) و ایران (24 شهریور 1370) و مطالعه و ارائه این مستندات به یک گروه کارشناسان خبره بلژیکی به انتخاب خود، در 9 دسامبر 1991 (18 آذر 1371) گزارش نهایی خود را حاضر و به شورای امنیت سازمان ملل ارائه داد.

 دکوئیار در این گزارش، با اشاره کوتاهی به روند جنگ عراق و ایران، عراق را به‌عنوان مسئول و آغازگر جنگ در تاریخ 31 شهریور 1359 معرفی کرد و دلایل این کشور برای شروع جنگ را غیرقابل‌قبول و ناکافی دانست. بیست روز پس از ارائه این گزارش و با اتمام دوره مسئولیت دکوئیار در سازمان ملل، وی جای خود را به پطروس غالی داد.

لازم به توضیح است که ارائه این گزارش بر اساس بند 6 قطعنامه 598 بود که در آن دبیرکل موظف شده بود تا آغازگر جنگ ایران و عراق را به شورای امنیت سازمان ملل معرفی کند. با توجه به این مسئله، دکوئیار در 23 مرداد 1370 از دو کشور ایران و عراق درخواست کرد تا در گزارش‌های جامعی، دلایل خود را درباره آغاز کننده جنگ اعلام دارند. ایران مستندات خود را که متکی بر ماده 51 منشور ملل متحد درخصوص دفاع مشروع کشورها در زمان تجاوز به حریم خود می‌باشد، در 24 شهریور 1370 به دبیرکل ارائه داد.

معرفی عراق به‌عنوان مسئول و آغازگر جنگ، از منظر حقوقی دارای پیامدهای بسیار مهمی برای جمهوری اسلامی ایران است؛ چرا که از یک سو نشان می‌دهد که جمهوری اسلامی ایران در دفاع از تمامیت ارضی و موجودیت خویش در مقابل تجاوز عراق بر اساس ماده 51 منشور ملل متحد، مختار و محق بوده است. در واقع، معرفی عراق به‌عنوان آغازگر جنگ حقانیت ایران را در طول جنگ به اثبات رساند. از سوی دیگر ازمنظر حقوق بین‌الملل و منشور ملل متحد، شورای امنیت سازمان ملل پس از معرفی متجاوز بایستی اقدامات لازم را برای پایان جنگ، تخلیۀ خاک کشور اشغال‌شده، دریافت غرامت از متجاوز و تنبیه متجاوز انجام دهد.

البته شورای امنیت پس از دریافت این گزارش، و با وجود پذیرش واقعیت آن، سکوت پیشه نمود و اقدام‌های آتی را در مورد متجاوز اعمال نکرد. از ابتدای تهاجم عراق، هیچ واکنشی از طرف شورای امنیت در قبال حمله عراق به ایران صورت نگرفت. ازاین‌رو، جمهوری اسلامی ایران دائماً از شورای امنیت در طول جنگ به خاطر مواضع جانبدارانه‌اش انتقاد کرده و انتظار داشت که در وهله اول و پیش از هرگونه اقدامی، عراق به‌عنوان متجاوز معرفی شود تا به این وسیله مقدمات صلح و آتش‌بس فراهم گردد.

 18 آذر؛ سالروز درباره شناسایی مسئول آغاز جنگ

این گزارش در تارنمای سازمان ملل متحد، در سند شماره S/23273 ، آورده شده است. 

متن ترجمه گزارش دبیرکل سازمان ملل به شرح زیر است:
«1 ـ در بند 6 قطعنامه 598، شورای امنیت از دبیرکل درخواست کرد، در مشورت با ایران و عراق موضع احاله بررسی مسئولیت مخاصمه را با گروهی بی‌طرف پیگیری کند، و در اولین فرصت ممکن، در جهت اجرای این درخواست به شورای امنیت گزارش دهد.

2 ـ در طول مذاکرات سه‌ سال گذشته، فرصت‌های متعددی برای مشورت با طرفین درباره بند 6 قطعنامه داشته‌ام. این مذاکرات مرا قادر ساخت تا برداشتی از دیدگاه‌های متفاوت دو طرف داشته باشم، اما به مرحله‌ای که به تسلیم گزارشی معنادار به شورای امنیت بینجامد، نرسید.

3 ـ به دنبال تکمیل اجرای پاراگراف‌های یک و دو قطعنامه 598، تلاشی جدید برای تحقق دیگر مفاد قطعنامه با هدف تضمین برقراری مجدد صلح میان ایران و عراق برمبنای طرح جامع صلحی که توسط قطعنامه 598 ارائه شده بود، لازم به نظر رسید، تا از این طریق به تأمین نیازهای جاری و صلح و امنیت در منطقه کمک اساسی شود. بسیاری از تصمیم‌هایی که من برای تشدید تلاش‌ها در جهت اجرای قطعنامه 598، اتخاذ کردم، به شورای امنیت منعکس شده است (سند شمارهS/23246).

4 ـ درباره پاراگراف 6، عناصری از مواضع طرفین پیرامون این پاراگراف برای من مشخص بود. با این وجود، من از دولت‌های ایران و عراق در نامه‌هایی مشابه به تاریخ 14 اوت 1991، خواستم تا در جامع‌ترین شکل ممکن، جزئیات مواضع خود را درباره این پاراگراف به من تسلیم کنند. در همان زمان به منظور دستیابی به کامل‌ترین درک از این موضوع، تصمیم گرفتم تا به‌طور جداگانه با تعدادی از کارشناسان مستقل مشورت کنم. بر اساس پاسخ‌های 26 اوت 1991 عراق و 15 سپتامبر 1991 ایران که به من تسلیم شد و مشورت‌هایی که با دو طرف داشتم، تمام اطلاعات مربوط مندرج در اسناد رسمی سازمان از شروع مخاصمه و نیز اطلاعات کارشناسان مستقل به دست آمده است. اکنون مایلم که درباره پاراگراف 6 قطعنامه 598، به شورای امنیت گزارش دهم.

5 ـ مسلم است که جنگ بین ایران و عراق که سالیان دراز به طول انجامید، شروعش نقض حقوق بین‌الملل بود و موارد نقض حقوق بین‌الملل موجب مسئولیت برای مخاصمه است که موضوع اصلی پاراگراف 6 می‌باشد. آن بخش از موارد نقض مقررات بین‌المللی که در چارچوب پاراگراف 6 باید مورد توجه ویژه جامعه جهانی قرار گیرد، استفاده غیرقانونی از زور و عدم احترام به تمامیت ارضی یک کشور عضو است. مسلماً در طول جنگ مواردی عمده و گسترده از نقض اصول مختلف حقوق بین‌المللی انسانی وجود داشته است.

6 ـ پاسخ عراق به نامه اوت 1991 من پاسخی محتوایی نیست؛ ازاین‌رو من ناچارم به توضیحاتی که قبلاً توسط عراق ارائه شده است تکیه کنم. این یک واقعیت است که توضیحات عراق برای جامعه بین‌المللی قابل قبول و کافی نیست.
بنابراین رویداد برجسته‌ای که تحت عنوان موارد نقض در بند پنجم این گزارش بدان اشاره کردم، همانا حمله 22 سپتامبر علیه ایران است که بر اساس منشور ملل متحد، اصول و قوانین شناخته شده بین‌المللی یا اصول اخلاقی، قابل توجیه نیست و موجب مسئولیت مخاصمه است.

7 ـ حتی اگر قبل از شروع مخاصمه برخی تعرضات از جانب ایران صورت گرفته باشد چنین تعرضاتی نمی‌تواند توجیه‌کننده تجاوز عراق به ایران ـ که اشغال مستمر خاک ایران را در طول مخاصمه در پی داشت ـ باشد. تجاوزی که ناقض ممنوعیت کاربرد زور که یکی از اصول حقوق بین‌الملل است، می‌باشد.

8 ـ از میان موارد متعدد نقض حقوق انسانی که در طول جنگ رخ داده، موارد بسیاری توسط سازمان ملل و یا کمیته بین‌المللی صلیب سرخ ثبت شده است.

به‌عنوان مثال، من به درخواست یک و یا هر دو طرف، در موارد متعددی، هیئت‌های کارشناسی را برای تحقیق درباره موارد نقضی مانند استفاده از تسلیحات شیمیایی، حملات به مناطق غیرنظامی و بدرفتاری با اسرای جنگی به صحنه نبرد اعزام کردم. نتیجه این تحقیقات جملگی به شورای امنیت گزارش شده و به‌عنوان سند این شورا انتشار یافته‌اند. این گزارش‌ها با کمال تأسف حاکی از وجود شواهدی از موارد نقض جدی حقوق انسانی است و در یک مورد من موظف بودم با تأسف عمیق این یافته کارشناسان را متذکر گردم که سلاح‌های شیمیایی علیه غیرنظامیان ایرانی در منطقه‌ای در نزدیکی یک مرکز شهری عاری از هرگونه حفاظت در برابر این حملات به کار رفته است (سند شماره S/20134). شورا ناخشنودی خود از این مسئله و محکومیت آن را در قطعنامه 620 مصوبه 26 اوت 1988 اعلام کرد.

9 ـ رویدادهای جنگ ایران و عراق که برای سالیان طولانی در صدر اخبار وسایل ارتباط ‌جمعی دنیا قرار داشت، برای جامعه بین‌المللی کاملاً شناخته شده است. همچنین مواضع طرفین که در موارد بسیاری از اسناد رسمی منعکس شده و انتشار یافته، بر همگان واضح است.

به نظر من، تعقیب پاراگراف 6 قطعنامه 598 هدف مفیدی را در بر ندارد و در جهت صلح و اجرای قطعنامه 598 به‌عنوان یک طرح صلح جامع، اکنون لازم است روند حل‌و‌فصل دنبال شود. در واقع پرداختن به مبنای دقیق روابط صلح‌آمیز بین دو طرف و همچنین صلح و امنیت در کل منطقه ضرورت فوری دارد.

شورای امنیت در سال 1987 در پاراگراف 8 قطعنامه 598 روش صحیحی را توصیه کرد که اگر به‌موقع اجرا شده بود می‌توانست منطقه را از فاجعه بعدی که رخ داد ـ اشغال کویت ـ برهاند.

یک نظام روابط حسن همجواری مبتنی بر احترام به حقوق بین‌الملل، آن‌گونه که توسط شورای امنیت پیش‌بینی شده، برای تضمین صلح و ثبات آینده منطقه ضروری است. امید است این ندای شورا مورد عنایت قرار گیرد.»

محمد فردی تازه کند

 

 

 

زمینه های تهاجم عراق به ایران:

در وقوع هر جنگی برخی عوامل پیچیده ی تاریخی، فرهنگی و راهبردی نقش دارند و چنین عواملی در وقوع جنگ ایران و عراق نیز بطور خاص موثر بوده اند اما به فعلیت رسیدن مرحله جنگ و تهاجم در بسترهایی صورت می گیرد که شرایط زمانی و مکانی خاص خویش را می طلبد. مرحله خاص بعد از پیروزی انقلاب اسلامی ایران که به نوعی وضعیت گذار است و نیز پیدایش نظامی با دو مشخصه اسلامی و انقلابی که منافع آمریکا را به خطر انداخته بود از نظر عراق زمینه مساعدی برای نمایش وجوه منافع مشترک آمریکا و عراق در ایران و جلب حمایت آمریکا در حمله به ایران بود.درباره زمینه های آغاز تهاجم موارد زیر قابل ذکراست:

اوضاع ایران

•        بی ثباتی سیاسی ناشی از وقوع انقلاب اسلامی

•        تضعیف ارتش جمهوری اسلامی ایران و پشتیبانی قاطع امام از ارتش

•        ایجاد خلاء قدرت امنیتی در منطقه خلیج فارس با سقوط رژیم پهلوی به عنوان محور اساسی امنیت غرب و گام برداشتن و طمع برخی کشورها نظیر عراق جهت جایگزین شدن.

•        ظهور ایدئولوژی انقلاب اسلامی در رقابت با ایدئولوژی چپ ،ناسیونالیسم و .......

•        احساس خطر غرب و شرق و وابستگان آنها در منطقه پیرامون سیاست صدور انقلاب اسلامی

•        وجود سلطنت طلبها و بقایای رژیم پهلوی و تلاشهای ضدامنیتی آنها در سطح کشور

•        تلاشهای گروههای برانداز

•        ضعف دولت موقت در مواجهه با مشکلات پیش رو و در نهایت سقوط آن

•        اشغال سفارت آمریکا

•        تحریم اقتصادی و تسلیحاتی کشور

•        قطع روابط دیپلماتیک آمریکا با ایران

•        حمله ناموفق نظامی به طبس

•        کودتای نافرجام نوژه

•        حاکمیت خط لیبرالی بنی صدر بر قوه اجرایی کشور

•        وضعیت بد اقتصادی ناشی از بسته شدن کارخانه ها، کاهش صادرات نفت، فرار سرمایه داران و ...

•        اختلافات در سازمان اوپک بر سررهبری، و سهمیه صادرات نفت اعضاء

اوضاع عراق

صدام در 25/4/58 حسن البکر رئیس جمهور را از رهبری عراق کنار زد و خود به جای وی نشست زمینه را برای اعمال اغراض سیاسی و نظامی خود مناسب دید. وی که تا این زمان متمایل به شوروی بود با اتخاذ رویکرد همکاری با کشورهای غربی به ویژه آمریکا و فرانسه پایه های حکومت خود را تحکیم بخشید و سیاست رادیکال منطقه ای خود را کنار گذاشت و به همکاری بیشتر با کشورهای عربستان، کویت و ...روی آورد و همزمان با این تحولات گروههای معارض با جمهوری اسلامی ایران  از قبیل جبهه التحریر عربستان و جبهه التحریر اهواز و سازمان سیاسی خلق عرب را فعال کرد و گروههای مسلح را در کردستان همچون احزاب دمکرات، کومله و ... را به خدمت گرفت و با فعال کردن تمام عوامل خویش و با سازماندهی کردن برخی جوانان عرب جهت جاسوسی اطلاعات سیاسی، نظامی و اقتصادی از اوضاع ایران ، دامن زدن به اختلافات نژادی و قومی و اقدامات خرابکارانه و فاز انفجارات در نقاط مختلف به استقبال جنگ رفت.

صدام همچنین در فاصله ده سال از بدست گرفتن حکومت عراق توسط حزب بعث و بخصوص فاصله بین سالهای 1975و1980 دوران طلایی جهت، سازماندهی و تجهیز ارتش عراق با آخرین سلاحها و تجهیزات کشورهای خارجی و بخصوص اتحاد جماهیرشوروی سابق بود؛ در این راستا استعداد ارتش از 160هزار نفر به 260 هزار نفر افزایش و 80 هزار نفر نیروهای ذخیره و احتیاط به ارتش احضار شدند. بودجه نظامی افزایش و ارتش عراق در قالب 12 لشکر، 5 تیپ مستقل و 30 تیپ گارد مرزی و احتیاط سازماندهی شدند و طبق اظهارات صدام در 31/4/59 و کنفرانس طائف آماده آزادسازی و پس گرفتن جزایر سه گانه از دست ایران بوده و هجوم به ایران را برای ارتش عراق به مثابه یک پیاده روی تفریحی  دانست. در صحنه داخلی و سیاسی عراق بدلیل تنوع قومی و مذهبی ما شاهد تحولات عمده ای بودیم که این موارد صدام را در انجام تهاجم به ایران بیشتر ترغیب و تشویق کرد:

•        آمادگی نیروهای رزمی به همراه القای مداوم انگیزه های شدید قومی و ناسیونالیستی

•        برخورداری از امکانات و تجهیزات نظامی

•        سازمان نظامی وسیع و کیفی به لحاظ فرماندهی و کادر

•        طرحهای تدوین شده نظامی

•        داشتن عوامل جاسوسی و ستون پنجم و ضدانقلاب در ایران

•        دیپلماتی پرتحرک و فعال

•        حمایت تبلیغاتی رسانه های خارجی

•        برخورد قهرآمیز با هو نوع حرکت ضدحکومتی در داخل عراق و سرکوب شدید آنها

•        ذخیره لازم ارزی لازم و به دنبال آن پشتیبانی کامل از طرف کشورهای عرب منطقه

•        ایجاد موج اسلامی خواهی و صدور انقلاب اسلامی به عراق (بافت 65درصدی شیعه)

•        تنش ، بحران و تظاهرات در نقاط مخالف خصوصاً مناطق شیعه نشین و بغداد

•        دستگیری و شهادت آیت ا.... سیدمحمدباقر صدر و خواهرش بنت الهدی

•        شورش کردهای شمال عراق

•        سوء قصد علیه مسئولان بعثی در عراق که آنها را منتسب به ایران کردند.

دفاع مقدس در یک نگاه: پیش زمینه ها

کُتِبَ عَلَیْکُمُ اْلقِتالْ وَ هُوَ کُرهٌ لَکُمْ وَ عَسی اَنْ تَکْرَهُوَا شَیْئاً وَ هُوَ خَیْرَ لَکُمْ      بقره 216

جنگيدن بر شما نوشته شد در حاليكه براي شما ناخوشايند است و چه بسا چيزي را ناگوار شماريد در حاليكه براي شما خير است .

جنگ پدیده ای نامطلوب وقرین با خسارات جانی ومالی می باشد. ولی درعین حال همواره یکی از منابع کسب تجربه وعبرت آموزی وتکامل بشرنیز بوده است. بخصوص زمانی که جنبۀ دفاعی داشته ومشروع باشد بطوریکه درآیۀ صدر مبحث نیز برنتایج مفید وخیر چنین جنگی تأکید شده است.

انقلاب اسلامی مردم ایران پس از اوج گیری در سالهای 57-56 در 22 بهمن 1357به پیروزی رسید و سبب حاکمیت نظام جمهوری اسلامی در ایران شد که وضعیت تازه ای در منطقه و جهان پدید و عواقبی را در پی داشت. جدایی ایران از بلوک غرب در نظام دو قطبی و اعلام استقلال کامل در نظام بین المللی و خروج از دایره وابستگان آمریکا در همسایگی اتحاد جماهیرشوروی، محسوسترین تبعات این انقلاب بود، علاوه بر این استقلال یکی از کشورهای منطقه خلیج فارس آن هم کشوری که دارای بیشترین ساحل در این منطقه است و تأثیرگذاری قطعی این امر در سرنوشت نفت ارائه الگویی جدید برای مبارزه با استبداد، رهایی یک ملت از وابستگی و کسب استقلال وآزادی در مهم ترین منطقه نفت خیز جهان (که دولت های آن فاقد مشروعیت مردمی بودند) ،ارائه ایدئولوژی جدید برای مبارزه با اسرائیل در وضعیتی که ایدئولوژی های گذشته ناتوانی خود را برای مقابله با اسرائیل نشان داده بودند، بخشی از نتایج پیروزی انقلاب اسلامی ایران بود که نظام بین المللی نمی توانست در مورد آن بدون واکنش باقی بماند؛ خصوصاً از آمریکا و هم پیمانان منطقه ای آن در خاورمیانه بیشترین واکنش ها انتظار می رفت که  بروز بحران های متعددی و گسترده پی در پی داخلی، افزایش حضور ناوهای آمریکایی در خلیج فارس با هدف پرکردن خلاء امنیتی ناشی از سقوط ژاندارم منطقه (شاه ایران)، تشکیل نیروی واکنش سریع در ارتش آمریکا بمنظور حضور سریع در مناطق بحرانی، پذیرش شاه در آمریکا، بحرانهای تجزیه طلبانه، واقعه طبس، کودتای نوژه و در نهایت تهاجم عراق به ایران و تحمیل جنگی هشت ساله به ایران از شرایط ویژه جهت مقابله با انقلاب اسلامی بود.

مرزهای ایران و عراق و نقاط متصرف شده در طی هشت سال دفاع مقدس توسط طرفین درگیر

 

دفاع مقدس در یک نگاه

ویل دورانت ، مورخ مشهور معتقد است که تمدن بشری و جوامع انسانی بیشتر در وضعیت جنگ بسر می برده اند تا صلح که دلیل اصلی آن نیز وجود سلایق و دیدگاههای مختلف در بین انسانها می باشد و تا زمان وجود این اختلاف دیدگاه ها در بین انسانها که ناشی از اختلاف در اندیشة آنها در زمینه های مختلف می باشد جنگ نیز وجود دارد .جنگ ظاهراً یک پدیده نظامی است اما ریشه های سیاسی ، اجتماعی و فرهنگی بسیار عمیقی دارد که سبب می شود موجودیت ، هویت و استقلال و بقای یک ملت به چالش گرفته شود و به همین دلیل در صحنه جنگ دو طرف متخاصم با همه قوا وارد صحنه شده و از همه ابزار و امکانات و روشها برای غلبه بر دیگری استفاده می کنند .

تجربیات حاصل از جنگ برآمده از تلاش ها و هزینه های بسیار نیروی انسانی و سرمایه های کشور می باشد که یک میراث بزرگ ملی با جوهر نظامی است و سرمایه عظیمی برای یک ملت است که در مقابل تهدیدات وبحران های آتی درجهت تأمین استقلال ، امنیت و بقای خویش باید از آن تجربیات استفاده کند . هر گونه بی توجهی به این میراث عظیم و سرمایه ارزشمند در حقیقت بی توجهی به ثمره خون و ایثار فداکاری یک ملت و یک نسل و همچنین سرمایه های آن می باشد . درست است که در طی جنگ که مدت زمانی آن نیز بر حسب عوامل و نیروهای دیگر متفاوت می باشد یک نسل می جنگد اما در حقیقت نسل های متعددی در کشور و حتی سایر نقاط جهان از نتایج و تجربیات جنگ حادث شده استفاده می کنند.

واژه جنگ در زمان وقوع و پس از پایان آن از معانی مفاهیم و کارکردهای ویژه ای برخوردار می باشد. کارکرد اولیه واژه جنگ در زمان وقوع جنگ می باشدکه بر اثر آن دو کشور بنا به دلایل مختلف از همه امکانات خویش در راستای رسیدن به هدف نهایی خویش بهره مند می شوند ولی واژه جنگ بعد از جنگ از کارکرد متفاوتی برخوردار می باشد که جهت گیری آن در بهره گیری از تجربیات و آماده شدن در برابر تهدیدات می باشدولذادراین مقطع جنگ ازشرایط وضرورتهای پس از جنگ تأثیر می پذیرد.

بررسی حوادث هشت سال دفاع مقدس ، مقاومت و سرافرازی امت مسلمان ایران را در وضعیتی بسیار دشوار اثبات میکند ؛حیثیتی که ایران اسلامی در هشت سال دفاع مقدس خود کسب کرده آنچنان است که امکان هر گونه تجاوز مشابه را برای سالیان دراز از این کشور دور کرده است و ذخیره بزرگی برای قوام فرهنگی ملت ما و نیز الگوی قابل اجرایی برای دیگر ملت های مسلمان است.

در طی جنگ هشت ساله عراق علیه جمهوری اسلامی ایران که با تحریک و حمایت همه جانبه کشورهای خارجی توسط رژیم بعث عراق بر مردم ایران تحمیل و به عنوان یکی از طولانی ترین جنگهای معاصر دنیا پس از جنگ ویتنام و بالاتر از جنگ جهانی اول دومین جنگ طولانی قرن بیستم بوده است که تنها محدود به خطوط مقدم جبهه ها نبود بلکه تمام سرزمین  اسلامی ما اعم از شهرها و روستاها را در بر میگرفت . از آنجا که نظام جمهوری اسلامی در تعارض مستقیم با قدرتهای سلطه گر قرار داشت لذا از همان ابتدا با مقابله ی جدی آنها مواجه شد که اوج آن پس از تصرف لانه جاسوسی آمریکا توسط دانشجویان پیرو خط امام که از سوی امام امت به عنوان انقلابی بزرگتر از انقلاب اول نام گرفت بود که به عنوان نمونه میتوان به کودتاها و عملیات براندازی (نوژه همدان ) و درگیریهای داخلی و شورشهای محلی در قالب ادعای خود مختاری (گنبد، خوزستان، کردستان و ....)اشاره کرد.اوضاع و احوال ایران پس از انقلاب در زمینه های سیاسی ،اقتصادی و نظامی مساعد نبود به گونه ای که مجموعه این شرایط دشمنان انقلاب اسلامی را به این جمع بندی رسانده بود که از طریق یک جنگ همه جانبه علیه ایران قادر خواهند بود تا آن را به زانو در آورده و ساقط نمایند یا حداقل آن را به تعدیل در مواضع و اقداماتش مجبور سازند .

سرانجام نیروهای عراقی با آمادگی قبلی و زمینه سازی مناسب ،حمله به مرزهای ایران را در طول نوار مرزی از آبادان تا قصرشیرین آغاز کردند،همزمان با این حمله هواپیماهای دشمن بسیاری از از مراکز نظامی و استراتژیک و فرودگاههای ایران و نیز 19 شهر را مورد بمباران قرار دادند.

حمله عراق که با حمایت های گسترده نظامی و غیر نظامی کشورهای غربی و عربی صورت گرفت با رهبری حکیمانه امام خمینی ره و تبعیت ملت ایران در رفتن به جبهه های جنگ توانستند در اولین مرحله پیشرویهای گسترده آنها را سد کرده و در مراحل بعدی با انجام عملیات های متعدد و بهر گیری از هوش و ذکاوت و تکیه بر الطاف خفیه الهی دشمن را سرزمین های اشغالی به عقب رانده و سپس جهت تنبیه متجاوز در آنسوی مرزها نیز عملیات تعقیب و ضربات انهدامی را وارد نمایندکه این امر از یک سو به تقویت روحیه مردم در داخل و از سوی دیگر سبب قوت قلبی برای دیگر آزادیخواهان و ملل دربند جهان برای مقابله با قدرت های فاسد منطقه ای و جهانی شود.

اهمیت دفاع مقدس به اندازه ای است که کارشناس های بسیاری در داخل و خارج کشور به تجزیه و تحلیل این واقعه عظیم قرن بیستم پرداخته و آن را از زوایای مختلفی مورد تجزیه و تحلیل قرار داده اند. با توجه به اینکه نسل جوان حاضر در صحنه دوران دفاع مقدس را درک نکرده اند و در غفلت سالهای بعد از جنگ نسبت به تشریح و واکاوی آن برای نسل جوان سستی شده لذا سوالات و شبهات بسیاری در ذهن این عزیزان نقش بسته که نیاز به ارائه جواب های مستدل و منطقی داشته و نسل جوان نسبت به واقعه ای که از سوی رهبر معظم انقلاب به عنوان یک گنج یاد شده ،باید نسبت به برطرف کردن این اشکالات و ابهامات ، فرصت ها و مزیت های معنوی دفاع مقدس را به میان نسل جوان و دانشگاهی آورده تا با این امر هم نسل جوان ما نسبت به دوران دفاع مقدس آشنا شده و هم کشور در مقابل نحله ها و افکار مسموم واکسینه شود.